«БЕКБЕКЕЙ»

«БЕКБЕКЕЙ» – кыргыз оозеки адабий музыкалык чыгармачы­лыгындагы эмгек ырларынын бири. Ал көчмөн мал чарбачылыгына байланыштуу келип чык­кан. «Бекбекей» дегендин этимологиясы жөнүндө кыргыз фольклористикасында эки ача пикир бар. Ай­рым илимпоздор (М. И. Богданова) ырдагы «Бек­бекей», «Саксакай» деген аттарды байыркы көчмөндөр сыйынган тотемдик пирлер (колдоо­чулар) деп болжолдосо, айрымдары (Ж. Таште­миров) «Бек! бек! эй!» жана «Сак! сак! эй!» деген этиштик кыйкырыктардан затташуу жолу менен келип чыккан деп ой жоруйт. Бул эки пикир тең тек гана божомол мүнөзүндө. «Бекбекей» ырын жайкы түндө короо күзөткөн жаштар, көбүнчө кыз-келиндер ырдашкан. Ырдын текстинде ба­йыркы поэзиядагы магиялык элементтер менен соңку лирикалык ырлардын мотивдери айка­лышып кеткен. «Бекбекей» ырынын бир нече вариан­ты бар, варианттарда айырмачылыкка караган­да окшоштуктар басымдуураак. «Бекбекей» лирика­лык мүнөздөгү обон менен аткарылган. Анын обону А. Аманбаев менен С. Германовдун «Айша менен Айдар» операсында, М. Абдраевдин «Суусамыр» симфониялык поэмасында пайдаланылган. Бекбекейди «Кам­баркан» этнографиялык-фольклордук ансамбли түпкү өзөгүн бузбай, мукамдуу аткарат.

Ад.: Закиров С., Токомбаева А. Кыргыздын элдик лирикаларынын жанрдык өзгөчөлүктөрү. Ф., 1981; Богданова М. Киргизская литература. Очерк. М., 1947; Виноградов В. С. Киргизская народная музыка. Ф., 1958.