БАЙМЫРЗА
БАЙМЫРЗА Хайт (17. 12. 1917-жылы туулган, Өзбекстан, Наманган аймагы -- 31. 10. 2006, Германия). - түрк элдеринин тарыхын изилдеген окумуштуу. Ташкендеги Орто Азия университетинин тарых факультетин (1938), Германиядагы Мюнстер (Вестфалия) университетин (1950) бүтүргөн. Улуу Ата Мекендик согушка катышкан. 1941-жылы Слуцк шаарынын алдындагы салгылашууда туткунга түшүп калып, ошол жылы күзүндө Ченстоховадагы (Польша) туткундардын лагерине айдалган. 1942-жылы жазында Түркстан легионуна кабыл алынган 262 түркстандыктын катарында Баймырза да болгон. Согуш аяктагандан кийин Германияда калып, билимин уланткан. 1950-жылы «Кокон жана Алаш Ордо улуттук өкмөттөрү» деген темада диссертация коргогон. Анын 400гө жакын илимий эмгектери, анын ичинде 9 монография, 13 китепчеси жарык көргөн. «Түркстан XX кылымда» аттуу эмгегинде басмачылар кыймылына улуттук кыймыл катары баа берип, Совет мамлекетинин курамындагы түрк элдеринин тарыхын жаңыча көз караш м-н чагылдырууга аракеттенген. «Түркстандын экономикалык маселелери», «Түркстан Россия менен Кытай аралыгында» ж. б. эмгектеринде Россиянын Түркстандагы оторчул саясатына талдоо жүргүзүп, «Алаш ордо» өкмөтүнүн ички-тышкы саясаты, өкмөт мүчөлөрүнүн иш-аракеттери тууралуу далилдүү маалыматтар берилген. Анын эмгектери немец, англис, түрк, орус ж. б. тилдерге которулган. Баймырза АКШ, Улуу Британия, Түркия университеттеринде лекция окуп, баяндамалар жасаган. 1974-жылы Баймырза «Түркстан сүйүүчүлөр» клубун уюштурган. 1990-жылы анын жетекчилиги м-н АКШда М. Чокайдын 100 жылдыгы белгиленген.
А Кубатова.