БАКУ ОКУЯЛАРЫ
БАКУ ОКУЯЛАРЫ (1990) - Азербайжан м-н Армениянын ортосундагы Тоолуу Карабак Автономия облусунун (ТКАО) айланасындагы талаш-тартыштарга байланыштуу келип чыккан улут аралык кагылышуулар. 1987-жылы ТКАОдо басымдуу көпчүлүктү түзгөн армяндардын облустун статусун өзгөртүү ж-а Азербайжан ССРинин курамынан чыгуу тууралуу талаптары армяндар м-н азербайжандардын ортосундагы тирешүүлөргө алып келип, анын натыйжасында качкындардын массалык агымын пайда кылган. Азербайжандар Тоолуу Карабактан, ал эми Баку ж-а Азербайжандын башка шаарларынан армяндар кетүүгө аргасыз болгон. 1988-жылы 27- 29-февралда Сумгаиттеги армяндар көптөгөн курмандыктарга алып келген массалык талап тоноо, сабоолорду уюштурушкан. 1989-жылы Азербайжанда түзүлгөн Азербайжан Элдик фронту (АЭФ) ТКАОну республиканын курамында калтыруу, азербайжандарды ал жактан чыгарууга тийиштүү күнөөлүүлөрдү жазалоону талап кылып, өлкөнүн жетекчилигин коррупцияланган ж-а башкарууга жөндөмсүз деп айыптаган. 1990- жылдын башында өкмөттүк имараттардын алдында пикеттер уюштурулуп, жолдорго патрулдар коюлуп, аскердик гарнизондор блокадага алынган. 13-15-январда Бакуда армяндарды талап-тоноо, сабоо уюштурулган. 17-18-январда АЭФтин чакырыгы м-н Азербайжан КП БКнын имаратынын алдында республиканын жетекчилигинин отставкасын талап кылган массалык митинг болуп өткөн. Москвадан келген СССР Жогорку Советинин Союздар Советинин төрагасы Е. М. Примаков, КПСС БКнын секретары А. Н. Гиренко, СССР Министрлер Советинин төрагасынын орунбасары В. X. Догужиевдер өлкөдөгү абалдын оордугун билдиришкен соң, 19-январда СССР Жогорку Советинин чечими м-н республикада «Өзгөчө кырдаал абалы» жарыяланып, аскерлер киргизилген. Шаардын комендантынын маалыматтары боюнча 19-20-январда Бакуда 83 киши курман болгон, айрым маалыматтарда 1800дөн ашык киши дайынсыз жоголгон. Советтик Армиянын бөлүктөрүнүн жардамы м-н ички иштер министрлигинин атайын аскерлери республикадагы абалды көзөмөлгө алган. 24-январда Азербайжан КП БКнын Пленумунда БКнын 1-секретарлыгына А. Везировдун ордуна А. Муталибов шайланган.
А. Орозов.