БЕНГАЛИЯ
БЕНГА́ЛИЯ , Б е н г а л (хинди тилинде – Б а н г а л, бенгал тилинде – Б а н г л а) – Индиядагы тарыхый аймак, Ганг дарыясынын төмөнкү агымында, Ганг ж-а Брахмапутранын чатында. Байыркы мезгилде Бенгалиянын ар кайсы бөлүктөрү Анга, Ванга, Гауда ж. б. аталыштар м-н аталган. Б. з. ч. 6-кылымда Магадханын бийлиги астында болгон. Бенгалия аталышы 10–12-кылымдарда калыптанган. 8–13-кылымдарда Бенгалиянын аймагында Пал, кийин Сен династиялары башкарган мамлекеттер өкүм сүргөн. 13-кылымдын башында Дели султанатынын курамына кирген. 14-кылымдын ортосунда кайрадан көз каранды эместикке жетишкен. 1575-жылы Улуу Моголдор тарабынан каратылган. 18-кылымдын башында Бенгалиядагы Бихар ж-а Орисса жерлеринде борбору Муршидабад болгон өз алдынча мамлекет (навабдык) түзүлгөн. 1756-жылы англиялык Ост-Инд компаниясы Бенгалиянын навабы Сираж ад-Даулга каршы согуш ачып, Плессинин алдындагы салгылашуудан (23-июнь 1757-жыл) кийин, компания Бенгалияны толук каратып алган. 1905-жылы англиялык бийликтердин Бенгалияны эки аймакка бөлүүсү бенгалдыктардын катуу каршылыгын пайда кылып, 1911-жылы аларды кайрадан бириктирүүгө аргасыз кылды. 1947-жылы Индиянын аймагында өз алдынча эки мамлекеттин – Индия ж-а Пакистандын түзүлүшү м-н, индустар жашаган Батыш Бенгалия (борбору Калькутта) Индияга (Батыш Бенгалия штаты), мусулмандар жашаган Чыгыш Бенгалия (борбору Дакка) Пакистанга (Чыгыш Пакистан) өткөн. 20-кылымдын 50–70-жылдарында Чыгыш Пакистанга автономия берүү үчүн күрөшүп келген М. Рахман жетектеген Элдик Лига партиясы парламенттик шайлоодо жеңип чыгып, Пакистан парламентиндеги 313 орундун 167сине, провинциялык ассамблеядагы 310 орундун 288ине ээ болду. Бирок Пакистан өкмөтүнүн бул партияга бийликти берүүгө каршы болгондугуна байланыштуу өлкөдөгү жагдай татаалдашып, узакка созулган талаш-тартыштын натыйжасында 1971-жылы Чыгыш Пакистанда өз алдынча Бангладеш мамлекети түзүлгөн.