БЕРНШТАМ

БЕРНШТА́М Александр Натанович [18. 9((10). 1910, Россия, Керчь – 10. 12. 1956, Ленинград, азыр Санкт-Петербург)] – чыгыш таануучу, ар­хеолог, этнограф, тарых илимдеринин доктору (1942), Ленинград мамлекеттик университетинин профессору (1946–1952); Кыр­гыз ССРинин илимге эмгек сиңирген ишмери (1945); түрк тилдүү элдердин тарыхын изилдеген­дердин, Кыргыз археология илимин негиздеген­дердин бири. 1931-жылы Ленинград мамлекеттик университети­нин география факультетин бүтүргөн. 1931–1935-жылдары материалдык маданият тарыхый академиясында, 1935–1938-жылдары чыгыш таануу институтунда иш­теген. «VI–VIII кылымдардагы орхон-­енисей түрктөрүнүн социал­дык экономикалык түзүлүшү» темасы боюнча кандидаттык (1935), «Кыргызстан менен кыргыздардын байыркы доордон монгол-татар чапкынына чейинки тарыхы» деген темада докторлук (1942) диссертациясын коргогон. 1936-жылдан Бернштам жетектеген археологиялык экспедициялар жыл сайын уюштурулуп, Казак­стан жана Орто Азия элдеринин байыркы тарыхы­на байланыштуу маалыматтар жыйналган.

Бернштам. – 250дөй илимий эмгектердин автору. Көп жылдык илимий-изилдөөлөрүнүн негизинде биздин заманга чейинки 2-миң жыл­дыктан тарта биздин замандын XV кылымына чейинки Кыргызстан­дын тарыхын алгачкылардан болуп мезгилдеш­тирип жана Түндүк Кыргызстандагы археологиялык эсте­ликтерди классификациялаган. Анын эмгек­теринде Орто Азиядагы, айрыкча Борбордук Теңир-Тоо, Памир-Алай, Талас, Чүй өрөөндөрүндөгү көчмөн элдердин жана уруулардын этногенези, коомдук түзүлүшү, чарбасы, ошондой эле маданияты менен искусствосу­нун тарыхы, эпиграфикасы жана нумизматика­сы баяндалат. Эмгек Кызыл Туу ордени, медал­дар менен сыйланган.

Эмгектери.: Памятники старины Таласской долины. Алматы, 1941; Кыргыз элинин өткөндөгү тарыхый күндөрү. Ф., 1943; Археологический очерк Северной Киргизии. Ф., 1941; Чуйская долина. Алматы, 1950; Историко-археологические очерки Центрального Тянь- Шаня и Памиро-Алая. М.; Л., 1952; К вопросу происхождения киргизского народа //СЭ, 2. 1955.

Ад.: Заднепровский Ю. А. Александр Натанович Бернштам //КСИИМК, вып. 80; Горбунова Н. А. Н. Бернштам – исследователь древних культур Средней Азии //Сб. «Из истории и археологии древнего Тянь- Шаня». Бишкек, 1996.