ВИЛАЯТ-И ФАКИХ
ВИЛАЯТ-И ФАКИХ (персче: мыйзамды билген уламанын башкаруусу, бийлиги) – мусулман жамаатында бийликтин имамдан имамга мурасталып өтүп турушун туура деп эсептеген шийит жол-жобосу. Анда имам-вали өзгөчө жөндөмдүүлүккө ээ болгондуктан, Кудай аны бийлик жүргүзүү үчүн койгон делет. Ал үчүн он экинчи имамдык «кайып болгонуна» байланыштуу, ал жокто жамаатты жетектеп, Кудайдын эркин ж-а имамдын көрсөтмөлөрүн калайыкка жеткирип турган анын өкүлү бүтүндөй жамаатка таанылган, эң абройлуу, бардыгын билген, кынтыксыз, мужтахид (мусулман, сопулук-юридикалык илимдин жогорку даражасына эгедер адам) болушу керек. Көпчүлүк шийит уламалары м-н диний жетекчилер абалкы ислам мезгилинде имам Халифатты жетектеген сымал, диний ж-а саясий бийликтин башында жогорку мужтахид туруп, ислам мамлекетинин тагдырын чечүүнү өз колуна алуусу абзел деп эсептешкен. Вилаят-и факихтин жол-жобосу тууралуу алда канча жалпыланган түрдө аятолла Хомейнинин «Ислам бийлиги» аттуу китебинде баяндалган. Бул жол-жобонун идеялары азыркы Ирандын конституциясын иштеп чыгууда теориялык негиз болгон.
М. Абдылдаев.