ВОЛГОГРАД

ВОЛГОГРА́Д – Россиядагы шаар, Волгоград облусунун административдик борбору. Калкы 999,1 миң (2005). Вол­га бою дөңсөөсүнүн капталында жайгашып, Волга дарыясынын оң жээгин бойлой 100 кмден ашык созулуп жатат. Дарыя порту. Ири жол­дор тоому. Эл аралык аэропорту бар. Алгач

Волга-Дон каналындагы шлюздардын бири.

1589-жылы Царицын шаар-чеби катары эскерилет. 18-кылымда Царицын аркылуу Астрахань жолу өткөн. Ал жол Россиянын борбордук райондорун Каспий, Азов бою, Орто Азия м-н байланышты­рып, эл аралык соода борборуна айланганга түрткү болгон. 19-кылымда Царицын каракычысы («сарептск») м-н даңкталган. Улуу Ата Ме­кендик согушта шаар дээрлик талкаланган. 1950-жылы шаар ж-а анын өнөр жай ишканалары толугу м-н (90%) кайра курулган. 1925-жылы Ста­линград аталып, 1961-жылдан Волгоград бол­гон. 1965-жылы «Баатыр шаар» деген ардактуу наам ыйгарылган. Архитектура эстеликтерден – чиркөөлөр, собор, мурдагы синагога, аялдар гимназиясы, 20-кылымдын курулуштары сакталган. 1963–67-жылдары Мамаев дөңсөөсүндө Сталинград салгылашы­нын баатырларына эстелик-ансамбль тургузул­ган. Планетарий, эстеликтер, илим-изилдөө институттар,

Мамай дөбөсүндөгү мемориал комплекс.

26 ЖОЖ (филиалдары м-н; анын ичинде университеттер), ки­тепканалар (анын ичинде азиздер үчүн атайын), музей­лер (анын ичинде «Сталинград салгылашы» музей-поно­рама), театрлар, филармония ж. б. бар. Ошондой эле академиялык симфониялык оркестр, ыр-бий ансамблдери иштейт . Волгоград – облустун ири өнөр жай борбору. Металлургия, машина куруу, нефть ажыратуу, химия, тамак-аш өнөр жайла­ры, ГРЭС, ЖЭС, ГЭСтер бар. Шаардын түштүгүнөн Волга – Дон каналы өтөт.

Ад.: Ермаков А. Д. Памятники Волгограда. Волго­град, 1982; Гундырин П. А. Путешествие по Волго­граду. 3-е изд. Волгоград, 1987.