ДИЗЕЛЬ КЫЙМЫЛДАТКЫЧ

ДИ́ЗЕЛЬ КЫЙМЫЛДАТКЫЧ – кысылуудан от алуучу ичинен күймө кыймылдаткыч. Поршень м-н кысуунун натыйжасында жогорку темп-рага чейин ысытылган абага күйүүчү май чачыраты­лып, ал цилиндрдин ичинде тутанып күйөт.

Дизель кыймылдаткыч: 1 – газ чыгаруучу түтүкчө (потрубок); 2 – бүрккүч (форсунка); 3 – муздаткыч суу; 4 – поршень; 5 – аба сүзгүч; 6 – аба кыскыч; 7 – цилиндр; 8 – шатун; 9 – ийиндүү бөлүк; 10 – май чөмүлткүч.

1897-ж. кысуудан тутануучу биринчи кыймыл­даткычты жасаган немис инженери Р. Дизел­дин ысмынан аталган. Д. к. күйүү камерасы­нын констр-сына жараша: туташ, куюндуу ж-а кош камералуу болуп бөлүнөт. Т у т а ш каме­ралуу Д. к-та күйүүчү аралашма камеранын бар­дык жерине бирдей чачыратылат. К у ю н д у у камералуу Д. к-та күйүүчү май кысуу процес-

синде камерага куюндап, тез айланып кирген аба агымына чачыратылат. К о ш камералуу Д. к-та негизги камеранын алдында жайгаш­кан камерада, адегенде аба м-н күйүүчү майдын аралашмасынын басымы жогорулатылып, ал­гач күйө баштагандан кийин негизги камерага берилет. Камерасы поршендин ичинде жайгаш­кан күйүүчү май камеранын капталына бери­лип, анын буусу куюндаган абанын жардамы аркылуу жакшы аралашат. Д. к. абдан үнөмдүү жылуулук кыймылдаткычына кирет. Трактор м-н автомобилдин көбү, теплоход ж-а тепловоз­дор, аскер техникалары – танк, сүйрөгүчтөр ж. б. Д. к. кыймылдаткычы м-н жүрөт. Д. к. орнотмо ж-а көчмө энергия курулмасы катары да пайдаланылат, о. эле Д. к. циклинде иштөөчү газ кыймылдаткычтары да бар.