ДИКТИОКАУЛЁЗДОР
ДИКТИОКАУЛЁЗДОР (Diktyocauloses) – малдын гельминтоз ылаңы. Өтө таралган ылаң. Козгогучунун бир канча түрлөрү бар. Dictyocaulus filaria кой, эчки, төө ж-а кээ бир жапайы жаныбарларды; D. viviparus бодону; D. eckerti түндүк бугусу, марал, элик, багышты; D. arnfieldi жылкы, качыр, эшек, зебраны ылаңдатат. Кырг-ндын шартында ылаң көбүнчө бир жашка чейинки козу-улакта, кээде башка малда кездешип, январь–апрель ж-а август–сентябрь айларында байкалат. Козгогучтар малдын кекиртегинде ж-а бронхунда мителик кылат. Жыныстык жактан жетилген ургаачы курт бронхко көптөгөн жумурткача таштайт. Мал жөткүргөндө, алар какырык м-н оозуна келип, мал жутуп алат. Ичеги-карынга жеткен личинкалар эки сапар түлөгөндөн кийин малдын заңы м-н сыртка чыгып, жайытты, суу ичүүчү жайларды булгайт. Сыртка бөлүнгөндөн кийин темпра (20–25°) ж-а ным жетиштүү болсо, 6–7 суткадан кийин малга кайра жугууга жөндөмдүү болот. Малга ылаң биринчи жуккан күндөрү алар жем-чөп жебей, жалпы абалы начарлайт, чычкакташы мүмкүн. Көп убакыт өтпөй мал оңолуп кетет, бирок 2–3 жумадан кийин кайрадан жөткүрүп, чүчкүрүп-бышкырып, мурдунан илээшкек суюктук куюлат. Жөткүргөндө ооруксунат, демигет, ичи өтөт, көпчүлүк учурда темпрасы көтөрүлөт. Мите курт өтө көбөйүп кетсе, мал тез арыктап, бронхтору толук бөгөлүп, өлүмгө учурайт. Мите аз учурда, ылаң создугуп өтөт. Мындай малдын жалпы абалы акырындап начарлайт, арыктайт. Бодо малга ж-а майда жандыктарга бирдей эле дарылар колдону-
лат. Нилверм, 20%түү тетрамизол гранулят, фенбендазол (панакур), фебантел (ринтал), дитразин цитрат ж. б-ды пайдаланса болот. Д-ду жоюу максатында ылаң кездешүүчү чарбада бардык кой-эчки, торпок м-н музоолорду гельминтсиздөө керек. Ылаңды алдын алуу үчүн малды нымдуу жерге жайбоо, саз ж-а көлчүктөгү суу м-н сугарбоо керек. Д. Раимбеков.