ДИСПЕПСИЯ

ДИСПЕПСИ́Я (дис... ж-а гр. ptpsis – тамак си­ңирүү) – тамак сиңирүүнүн түрдүү себептерден бузулушу. Д. ачытма ж-а чиритме болуп бөлү­нөт. Ачытма Д-да ичке ичегинин кыймылы күчөп, углеводду сиңирүүгө үлгүрө албагандык­тан, оорулуунун ичи сайгылашып ооруп, көбөт, курулдайт, ичи өтөт. Чирүү процесси күчөгөндө да оорулуунун ичи өтөт, заңы газдуу, сасык ж-а кара-күрөң түстө болот. Көбүнчө эмчекте­ги баланы туура эмес тамактандырганда пайда болот. Д. түрдүү оорулар (сасык тумоо, өпкө же кулактын сезгениши) м-н коштолушу мүмкүн.
Ага баланы туура эмес тамактандыруу, ысык мезгилде балага ысык өтүү түрткү берет. Бал­дардын Д-сы жөнөкөй ж-а ууландыруучу бо­луп бөлүнөт. Белгилери – тамактангандан ки­йин кулгуйт, кусат, баланын ичи көбөт, сутка­сына 5–10 жолу ичи өтөт, заңы суюк, көбүнчө жашыл түстө болот. Бала начар уктайт, чыргоо­лонот. Тамактандыруу тартиби бузулгандагы Д-да баланы убактысынча тамактандырбай, кайнак суу, таттуусуз мала чай берип, кийин эмчек сүтүн же сүт, айранды кичинеден берүү керек. Оор ууландыруучу түрү ара төрөлгөн, дистрофия, итий, диатез м-н жабыркаган, түрдүү оорулардан алсызданган балдарда көп учурайт. Кээде капысынан кармап, баланын абалы на­чарлап, шалдырайт, кээде эстен танат. Кусуп, ичи көп өткөндүктөн, бала сууну көп жоготуп, организм суусузданат, тамак жакшы сиңбей, микробдордун көбөйүшүнөн пайда болгон уу заттар канга сиңип, ууландырат. Оор Д-ны үй шартында дарылоо мүмкүн эмес, тезинен оору­канага жаткырылат. Алдын алуу үчүн баланы туура, убагы м-н тамактандыруу талапка ыла­йык. Жашылча-жемиш маңыздарын аз-аздан берип көндүрүү, ысыктан сактоо зарыл. Чоң кишиде тамак сиңирүүнүн бузулушунун айрым белгилери (зарна болуу, кекирүү, ич өтүү, көбүү, курулдоо ж. б.) Д. деп аталат.