ДОВЖЕНКО
ДОВЖЕ́НКО Александр Петрович [30. 8(11. 9). 1894, азыркы Чернигов обл., Сосницы кыш. – 25. 11. 1956, Москва] – украин кинорежиссёру, жазуучу, кинодраматург, РСФСРдин эл арт. (1950). 1914-ж. мугалимдер ин-тун бүтүргөн. Октябрь рев-ясынан кийин Украина эл агартуу комиссариатында иштеп, сүрөтчү катары гезит-журнал ишине катышкан. «Реформатор Вася» фильмине (1926) сценарий жазып, ага режиссёр болгон. Д-нун таланты өзгөчө «Звенигора» фильминен (1928) айкын көрүнгөн. Анын тарыхый-рев-ялык «Арсенал» (1929), Украинадагы коллективдештирүүнү көрсөткөн «Жер» (1930), алгачкы үндүү «Иван» (1932) ж-а гражд. согуш темасындагы «Щорс» (1939; СССР мамл. сыйл., 1941) фильмдери көрүүчүлөргө кеңири белгилүү. Улуу Ата Мекендик согуш жылдарында аскер кабарчысы болуп жүрүп, публ. макала, очерк, аңгемелер жазган. «Боштондукка чыгаруу» (1940), «Биздин советтик Украина үчүн салгылаш» (1943) ж. б. документ фильмдери – публ. кинонун мыкты үлгүлөрүнөн. Согуштан кийин Д. «Гүлдөгөн өмүр» аттуу пьеса ж-а сценарий жазып, ал б-ча «Ми-
чурин» (1949; СССР мамл. сыйл., 1949) фильмин тарткан. Д-го «Деңиз жөнүндө поэма» (1959) фильминин сценарийи үчүн Лениндик сыйл. ыйгарылган (1959; өлгөндөн кийин). ВГИКте сабак берген. Д. кино өнөрүнүн өнүгүшүнө чоң салым кошкон. Киевдеги көркөм фильмдер студиясы Д-нун ысмында. Ленин, Эмгек Кызыл Туу ордендери ж-а медалдар м-н сыйланган.
Чыг.: Собр. соч., т. 1–4. М., 1966–69. тик музыканын бир багыты катары кеңири тараган.