ДОЛОМИТ

ДОЛОМИ́Т (фр. геолог Д. Доломьёнун ысмы­нан) – 1) карбонаттар тобундагы минерал. Хим. формуласы CaMg(CО₃)₂. Тригон сингониясында кристаллданат. Өңү түссүз, агыш боз, жашыл, кызгылт. Катуулугу Моос шкаласы б-ча 3,5 – 4, тыгыздыгы 2,9 – 3,2 г/см³. 2) Негизинен (90%тен ашык) доломит минералынан турган карбонат тоотеги. Д. 50 – 90 %ти түзсө а к и­т а ш т у у Д., андан азыраак болсо д о л о­м и т т е ш к е н а к и т а ш т е г и деп аталат. Д. тоотегинде кальцит, ангидрит же

гипс учурайт. Д. э к з о г е н д и к ж-а э н д о г е н­д и к деп эки топ­ко бөлүнөт. Д. эк­зогендик шарттар­да акиташ теги­нин диагенездик (к. Литогенез) өз­гөрүүсүнөн туздуу бассейндерде пайда болуп, акиташ теги, чопо ж. б-нын калың катмарларынын арасында кат­мар, линза, кристаллдардын чогундусу түрүндө да жатат. Экзогендик Д. акиташ тегинин эпи­генездик доломиттешүүсүнөн да келип чыгат. Эн­догендик Д. гидротерм ж-а гидротерм-метасома­тоз процесстеринин натыйжасында пайда болуп, серпентиниттерде, тальктуу ж-а өзгөрүүлөргө учураган негиздүү, ультранегиздүү тоотектерде тарам ж-а ар түрдүү формадагы тулку ж-а шток­верг түрүндө учурайт. Д. курулуш ишинде, ме­таллургияда (отко чыдамдуу кыш жасоодо ж-а магний металлын алууда), хим. ө. ж-да, а. ч-да ж. б. колдонулат.