ДОМНА ӨНДҮРҮШҮ

ДО́МНА ӨНДҮРҮШҮ – темир кенташын же ке­сек темирди домна мешинде эритип, чоюн алуу өндүрүшү; кара металлургиянын бир тармагы. Чоюн б. з. ч. 4–6-кылымдарда эле белгилүү болгон ж-а жыгач көмүр жагылган шахта меши пайда бол­гондон баштап алына баштаган. Россияда 1-жо­лу чоюн Уралда 1701-жылы алынган. Буу үйлөтүүчү машина (1766), үйлөтүп ысытуу (1829), регене­ратор тибиндеги жылыткыч (1857) ойлоп табыл­гандан кийин, чоюн алуу өнүктү. Домна өндүрүшүнүн алгач­кы материалы шихта, ал темир ж-а марганец кен­ташы, агломерат, акиташ, күйүүчү май ж-а флюс­тан турат. Негизги отуну – таш көмүр, кокс. Эритүүдөн кийин чектүү, куюлма ж-а атайын чоюн, домна газы [күйүү жылуулугу 3,6–4,6 Мдж/м³ (800–1100 ккал/м³)] ж-а курулуш ма­териалдык жасалуучу шлак алынат. Бул өндү­рүштө атайын домна цехи түзүлөт. Анда толук металлургиялык циклдүү 3 домна меши орно­тулат. Мештин ишин башкаруу – шихтанын ку­рамын ж-а санын, үйлөтүүнүн температурасын ж-а нымдуулугун жөнгө салуу – атайын приборлор м-н жүргүзүлөт. Азыр Домна өндүрүшүн өркүндөтүү багы­тында сырьё даярдоону жакшыртуу, домна ме­шинин кубаттуулугун жогорулатуу, келечектүү технологияны кийирүү ж-а меш ишин автомат­тык түрдө башкаруу жумуштары жүргүзүлүүдө.