ЖАКИЕВ

ЖАКИЕВ Бексултан (16. 1. 1936-ж. т., Ысык- Көл обл., Тоң р-ну, Бөкөнбаев айылы) – драма­тург, кинодраматург, Кыргыз ССРинин иск-вого эмг. сиң. ишмери (1974), Кыргыз эл жазуучусу (1993), Кыргыз ССРинин Токтогул атн. мамл. сыйл. (1989), Казакстандын Төлө­гөн Айбергенов атн. эл ара­лык сыйл. (1994), Жамбыл Жабаев атн. эл аралык сыйл. (1996) лауреаты. КМУнун филология ф-тин бүтүргөн (1958), киносценарийчилер­дин Москвадагы эки жыл­дык жогорку курсунда оку­ган (1960–62). «Кыргыз­фильм» киностудиясында редактор (1963–68), Кыргыз ССР Мад-т министрлигинде (1968–72), Кыргыз ССР Мамл. кинематография к-тинде башкы редактор (1972–75), Кырг-н театр ишмер­лер союзунун секретары (1988–92), КРдин Пре­зидентинин мамл. кеңешчиси (1992–93), «Ма­нас-1000» мамл. дирекциясынын көркөм жетек­чиси, директору (1994–2000), 1994-жылдан КР-дин Токтогул атн. мамл. сыйл. б-ча к-ттин төра­гасы. Ж. коомчулукка «Атанын тагдыры» (1959) аттуу алгачкы драмасы м-н таанылган. Анда драматург кайраттуу карыянын согуш кесепе­тинен башына түшкөн оор кайгысы аркылуу бүткүл элдин муңун чагылдырган. Бул чыгарма Кыргыз драма театрында 500дөн ашуун жолу коюлган. Ж-дин адам турмушунун ар кыл жаг­дайларына арналган курч көйгөйлүү «Миң кыял» (1964), «Алтын аяк» (1967), «Өкүм» (1972), «Эртең – жаңы жыл» (1975), «Жолугушуу» (1979), «Күттүргөн жаз да келер» (1981), «Саа­дак какты» (1982), «Жүрөлүчү жүрөк оорутпай» (1989), «Жаза» (1990) ж. б. драмалары бар. Бир катар новелла, аңгеме, очерк, киносценарийлер­дин, «Азамат Алтай» повесть-эссенин автору. Драмалык чыгармалары камтылган, «Бороондуу

жолдо» (1965), «Встреча в городе ветров» (1969) ж. б. китептери чыккан. «Атанын тагдыры» дра­масы б-ча опера (В. Гусев), «Саадак какты» драмасы б-ча балет (Э. Жумабаев) коюлган. Ж-дин айрым чыгармалары орус, якут, казак ж. б. тилдерге которулган ж-а чет өлкөлөрдүн театрларында коюлууда. Ж-дин театр, кино коом ж-дөгү ой толгоо макалалары гезит­журналдарда жарыяланып турат. Б. Брехттин, С. Михалковдун, М. Ауэзовдун драмаларын кыр­гыз тилине которгон. Ж. 2000–03-ж. даярдаган кыргыздын манасчылык, төкмөлүк өнөрлөрү ЮНЕСКО тарабынан адамзат рухундагы оозеки мурастын шедеври деп таанылып, Парижде рас­мий жарыяланып, колдоого алынды. Ж. III да­ражадагы Манас ордени, «Даңк» (1997), Казак­стан Респ-нын «Астана» (1999) медалдары м-н сыйланган.

Ад.: Асанбеков С. Азыркы кыргыз драмасы. Ф., 1980; Абдыразаков А. Кыргыз драматургиясындагы изденүүлөр. Ф., 1986; Кыргыз совет адабиятынын тарыхы. 1-т. Ф., 1987; Байгазиев С. Калем изи. Ф., 1987; Бексултан Жакиев // Советтик Кыргызстан жазуучулары. Ф., 1989; Артыкбаев К. ХХ кылым­дагы кыргыз адабиятынын тарыхы. Б., 2004.