ЖЭЭНБАЕВ Жаныбек

Кыргызстан Энциклопедия жана Терминология Борбору дан
Навигацияга өтүү Издөөгө өтүү

ЖЭЭНБАЕВ Жаныбек (14. 9. 1931-жылы туулган, Ысык-Көл

облусу, Түп району, Күрмөнтү айылы – 26. 4. 2007, Бишкек) – физика-математика илимдеринин доктору (1970), профессор (1972), Кыргыз ССР ИАнын акаде­миги (1989; корреспендент мүчөсү, 1987), КРдин техника ж-а илим жаатында мамлекеттик сыйллыктын лауреаты (1992). КРдин илимге эмгек сиңирген иш­мери (1991), КМУну (1956), Москвадагы М. В. Ломоносов атындагы мамекеттик унивверситетинин аспиран­турасын аяктаган (1960). 1960-жылдан Кыргыз ССР ИАнын ФМИсинде (1984- жылдан ФИ) илимий кызмат­кер, лаборатория башчысы, дирек­тордун орун басары, 1993-жылдан КР УИАнын вице-президенти, 1997–2007-жылдары президен­ти. Жээнбаев – төмөнкү температуралуу плазманын ж-а атомдук спектроскопиянын физикасы боюнча ал­гач республикадакада илимий багытты түзгөн белгилүү илим­поз. Анын жетекчилиги м-н Кыргызстанда 1-жолу төмөнкү температуралуу плазма генератору түзүлүп, эки агымдуу плазматрондор, плазма диагнозун коюу ыкмалары, спектроскопия жолу м-н ана­лиздөө илимде ж-а техникада кеңири колдонул­ган. Радиотехникага өтө керектүү поликристалл­дык заттардын жаңы физикалык касиеттери табыл­ган. Кескич аспаптарды чыңдоо, машина м-н механизмдердин тетиктерин жаңыртуу, жасал­ма алмаздарды синтездөө боюнча иштелип чык­кан плазмалык ж-а лазердик технологиялар КМШ өлкөлөрүндө өндүрүшкө ишке киргизил­ген. Ошондой эле кооздоп беттеме курулуш материал­дарын чыгаруу технологиясы да иштелип чык­кан. 300дөн ашык илимий эмгеги, анын ичинде 9 моногра­фия, 30дан ашык ойлоп табуусу ж-а 9 патенти бар. Жээнбаев КР УИАнын президенти катары республика­да илимий иштерди уюштуруу ж-а өнүктүрүүдө көрүнүктүү салым кошуу м-н илимди өнүктүрүү илим-изилдөөлөрдүн натыйжалуулугун көтөрүү, илим м-н өндүрүштүн байланышын чыңдоо ж-а илимий кадрларды даярдоо боюнча да арбын салым кош­кон. Моңголия ИАнын ж-а университетинин ардактуу доктору, Бүткүл дүйнөлүк инновация фондусу­нун (Лондон) анык мүчөсү, ошондой эле бир топ өлкөлөрдүн академияларынын, эл аралык коом­дук илимий академиялардын академиги. III дара­жадагы Манас ордени, «Даңк» медалы м-н сый­ланган.


Эмг.: Ламинарный плазматрон (в соавторстве). Ф., 1975; Двухструйный плазматрон (в соавторстве). Ф., 1983; Нанесение плазменных покрытий из прутковых материалов (в соавторстве). Б., 1992; Диагностика низкотемпературной плазмы (в соавторстве). Новоси­бирск, 1994.