ЖҮЗ ЖЫЛДЫК СОГУШ

ЖҮЗ ЖЫЛДЫК СОГУШ (1337–1453) – Англия м-н Франциянын ортосундагы согуш. Жүз жылдык согуштун башкы себеби: Англия (12-кылымдын орто чени) ба­сып алган Франция жерлери ж-а бай Фланд­рия үчүн болгон күрөш. Согуштун 1-мезгилинде (1337–60) англистер деңизде Слейсенин (1340), кургакта Кресинин (1346), Пуатьенин (1356) жанында жеңишке жетишип, Франциянын көп жерин басып алган. Франциянын абалы оор­доп, экономикасынын начарлашы элдин кы­жырлануусун күчөткөн да, Париж көтөрү­лүшүнүн (1357–58) ж-а дыйкандар согушунун (к. Жакерия) чыгышына алып келген. Француз өкмөтү 1360-жылы Бретанда түзүлгөн келишимдин оор шарттарын аргасыз кабыл алган. Англия басып алган аймактарда улуттук-боштондук кыймыл күч алган. 14-кылымдын 70-жылдарында француздар англистерди дээрлик бүт кууп чык­кан, бирок бул ийгилик феодалдардын ич ара талаш-тартышынын кесепетинен андан ары бе­кемделген эмес. 15-кылымдын башында англистер со­гушту кайра баштап, Азенкурдагы (1415-жылы 25- октябрь) жеңиштен кийин Түндүк Франция м-н Парижди ээлеген. Ошондо англис баскынчы­ларына каршы бүт француз эли көтөрүлгөн. 1429-жылы Жанна д’Арк баштаган француздар ан­глистерди кыйратып, Орлеанды курчоодон кут­карган. 1436-жылы англистер Парижден куулуп чы­гарылып, Шампань (1441), Мен ж-а Нормандия (1450), Гиень (1453) ж. б. шаарлар бошотулган. Жүз жылдык согуш Бордодо (19. 10. 1453) англистердин же­ңилиши м-н аяктап, борборлошкон Франция мамлекетин түзүүдө маанилүү этап болгон.