ЗЕМАРХ
ЗЕМА́РХ К и л и к и я л ы к – Византия императору Юстин IIнин түрк каганына жиберген элчиси (568–69). Адегенде Маниах башында турган түрк каганынын элчилери 568-ж. Византияга келген (мүмкүн ичинде Тянь-Шанда турушкан согдиялыктар болушкан деген пикир бар). Түрктөр кайтканда алар м-н кошо З. башында турган элчилер Кавказды, Каспий деңизин айланып өтүп, Сыр-Дарыяда турган Истеми кагандын (Менандр б-ча Дизавул) кабыл алуусунда болушкан. Элчилердин максаты түрктөрдү перстерге каршы үгүттөө болгон. Алардын максаты орундалып, З-тан кийин түрк каганына келишкен перс элчилерин Истеми кабыл алган эмес ж-а өзү перстерге каршы жортуулга чыкканда З. кошо барган. Ушул жүрүшкө байланыштуу «Талас өлкөсү (hora)» ж-дө кабар бар. Ал Таласты эскерген эң алгачкы маалыматтардын бири болушу мүмкүн. Каган З-ка ырайымдуулук көргөзүп; «колго түшкөн күң тартуулаган: ал кыз херхирлерге» (кыргыздар) караган. Өз милдетин толук аткарган З. кайтып келгенден кийин көргөн-билгендери тууралуу императоруна кенен эсеп-кысап берген.
Ад.: Византийские историки Дексипп, Эвнапий, Олимпиодор, Малх, Пётр Патрикий, Менандр, Кандид, Ноннос и Феофан Византиец /Пер. с греч. СПб., 1860; Пигулевска Н. Византия на путях в Индию. М.; Л., 1951; Источниковедение Кыргызстана. Б., 1996; 2-ое доп. изд. 2004.
Т. Жуманалиев.