ИДЕАЛ 1
ИДЕА́Л (фр. ideal, гр. idta – ой, түшүнүк) – а д аб и я т т а бийик максат ж-дөгү түшүнүк, көркөм чыгармада берилген эстетикалык сапат; коомдук турмуштун бардык тармагына мүнөздүү, терең социалдык мааниге ээ көрүнүш. Көркөм ад-ттагы И. коомдук тарыхый кырдаалдарга ылайык болуп, доордун мүнөзүнө карап өзгөрүп
турат. Мис., «Манас» эпосундагы элдик И. эрдикке, баатырлыкка байланышат да, Манас ошол И-дын алып жүрүүчүсү катары эсептелет. Олжобай м-н Кишимжан сүйүүнүн, сүйүүдөгү эркиндиктин И-ы деп саналат. Көркөм чыг-лыктын мыкты үлгүлөрүндө берилген идея же айрым каармандар эл күткөн И-дын алып жүрүүчүсүнө айланып калат. Мис., «Болот кантип курчуду» романындагы Павел Корчагиндин, «Биринчи мугалимдеги» Дүйшөндүн образы – майтарылбас эрктин, күрөшүүчүнүн, максатына жетүү үчүн жасалган каармандыктын үлгүсү, б. а. И. болуп саналат. Коомдук өнүгүүнүн ар бир доору өзүнүн И-ын талап кылат, ал мезгилдин талабына ылайык түзүлөт, убакыттын өтүшү м-н өркүндөйт, же кандайдыр бир таасирлерден улам кыйроого учурайт.