ИКОНА

ИКО́НА (гр. eiko^′n – с үрө т , об раз) – христиан динин туткандар, асыре­се православный­лар ыйык санап сыйынган сүрөт; диний живопис­тин станоктук чыгармасы (к. Икона тартуу). Б. з. 2-к-нда пайда болуп, 4-к-да калыптанган. Адатта И. христиан кудайынын (Иисус Хрис­тос) же ыйыктарынын символдук түрдө элестүү тартылышы болуп саналат. И-нын сюжети м-н композициясы катуу канондоштурулган (эреже­лештирип кабыл алынган) үлгүлөрдү сактап ка­лышы үчүн чиркөө И-сын тартуучуларды ата­йын «түп нускалар» м-н жабдып турушкан. Алар «беттик» ж-а «түшүндүрмө» түп нускалар болуп бөлүнөт. И-нын борб. ири сүрөттөлүшүн көп сандагы майда сүрөттөөлөр коштоп жүрөт. И. адатта жыгач тактанын бетине левкастын үстүнөн жумуртка кошулган боёктор м-н тар­тылган. Сүрөттүн жалпы көрүнүшүн ж-а анын башка бөлүктөрүн көп учурда ныгырып оюу түшүрүлгөн жука металл барактарына бекитил­ген басма жаап турган (16-к-да кеңири тараган). И. башка диндерде (ламаизм ж. б.) да бар.

«Мадонна наристеси менен тактыда». 13- к-дын аягы. А. Пуш­кин атн. көркөм сүрөт музейи. Москва.

Ад.: Успенский Л. А. Богословие иконы Православ­ной церкви. Переславль; М., 1997.