ИНДИКЫТАЙ

ИНДИКЫТАЙ – Азиянын түш.-чыгышындагы жарым арал. Аянты 2 млн км² чамасында. Ба­тышынан Бенгал булуңу, Андаман деңизи ж-а Малакка кысыгы, чыгышынан Түш. Кытай де­ңизи ж-а анын булуңдары – Сиам, Бакбо м-н чулганат. Түн. чеги Ганг ж-а Брахмапутра д-нын дельтасынан Хонгха д-нын дельтасына чейин шарттуу жүргүзүлөт. Кра мойногунан түштүккө карай Малакка ж. а. созулуп жатат.
Чыгыш чеги тегиз келип, батышында булуң­дар, жээк бойлото жаткан аралдар көп. Көп бөлүгү тоолуу, кырка тоолордун көбү меридиан ж-а субмеридиан багытта жайгашкан. Баты­шында Ракхайн (Аракан) тоолору (бийикт. 3053 мге чейин, Виктория чокусу), борб. бөлү­гүндө Шань тайпак тоосу ж-а Танентаунжи кырка тоосу (Малакка ж. а-на чейин созулуп жатат), чыгышында Чыонгшон (Аннам) тооло­ру жайгашкан. Алар кеңири өрөөндөр (Ирава­ди, Менам, Кампучия) ж-а плато (Корат) аркы­луу бөлүнгөн. Ж. а-дын басымдуу бөлүгүн па­леозой ж-а мезозой бүктөлүштөрү, борб. ж-а түш.-чыгыш бөлүгүн Инди-Сина ортолук масси­ви, батыш бөлүгүн кайнозой бүктөлүү облусу ээлейт. Калай м-н вольфрамдын ири кендери (не­гизинен Малакка ж. а-нда) бар. Климаты суб­экватордук муссондук, Малакка ж. а-нда – эк­ватордук. Түздүктөрдө абанын орт. темп-расы 20°Сден төмөндөбөйт, жайында 27–30°Сге чейин; тоолордо 15°Сге чейин ж-а андан да төмөн. Жылдык жаан-чачын тоолордун батыш айда­рым капталдарында 2500–5000 мм (көбү жа­йында), ички аймактарында – айрым жерлерде 1000 ммден аз, чыгыш деңиз жээктеринде – 2000 ммге чейин (көбү кышында). Ири дарыялары: Меконг, Иравади, Салуин, Менам-Чао-Прая. Сугатка кеңири пайдаланылат. Эң ири көлү – Тонлесап. Токой басымдуу: тоолордун айдарым капталдарында аралаш нымдуу тропик, деңиз жээгиндеги саздак жерлерде мангр токою, кур­гакчыл ички аймактарында бадалдар, жалбы­рагы күбүлмө сейрек токой өсөт. Түздүктөрү ай­далган. Аймагында Малайзия, Бангладеш, Вьетнам, Лаос, Мьянма, Таиланд, Камбожа мам­лекеттери жайгашкан.