КАИР КОНФЕРЕНЦИЯСЫ
КАИ́Р КОНФЕРЕНЦИЯСЫ (1943) Каирде 1943-ж. 22–26-ноябрда өткөрүлгөн. АКШнын Президенти Ф. Рузвельт, Улуу Британиянын премьерминистри У. Черчилль, Кытайдын Гоминьдан өкмөтүнүн башчысы Чан Кайши, алардын согуш ж-а саясий маселелери б-ча кеңешчилери катышкан. К. к-нда кабыл алынган Декларацияда (1943-ж. Тегеран конф-ясында аны м-н Совет өкмөтү таанышкандан кийин 1943-ж. 1- декабрда жарыяланган) АКШ, Улуу Британия ж-а Кытайдын өкмөттөрү «...башка жерди басып алууга умтулбастыгын ж-а аймактык экспансия ж-дө ниеттенбестигин» салтанаттуу билдиришкен. Анда союздаштар Японияны басып алган бардык аймактарынан, а. и. 1-дүйнөлүк согушта (1914–18) ээлеген Тынч океандагы аралдардан ажыратууга талапкердигин көрсөтүшкөн. Декларацияда Япония Кытайдан алган бардык аймактарды (Манжурия, Формоза, Пескадор ж. б. аралдар) Кытай Респ-на кайтаруу талап кылынган. Декларацияда «тиешелүү убакта» Кореяга боштондук ж-а анын көз карандысыз мамлекет болушуна укук берүү ж-дө айтылган, бирок ал белгисиз мөөнөткө калтырылган. К. к-нда Тынч океандагы согуш аракеттери ж-а союздаштардын Европадагы стратегиясы да каралган. АКШ м-н Улуу Британиянын кийинки аракеттери К. к-нын чечимдерине карама-каршы экендигин көрсөттү. Япониянын капитуляциясынан кийин (2-сентябрь, 1945) англ. аскерлер кайрадан Сянганга (Гонконг) киргизилген. 1950-ж. АКШ Корея Элдик Демокр. Респ-на ж-а Кытайга кол салып, Кытайдын Тайвань а-н ж-а Пэнхуледао а-н басып алган. Натыйжада К. к-нын чечимдери бузулган.
Ад.: Боратынский С. Дипломатия периода второй
мировой войны. Пер. с польск. М., 1959; Исраэлян В. Л. Антигитлеровская коалиция [1941–1945]. М., 1964, гл. 15.