БОРООН

Кыргызстан Энциклопедия жана Терминология Борбору дан
Навигацияга өтүү Издөөгө өтүү

БОРООН , б о р о о н - ч а п к ы н – кар аралаш соккон муздак, катуу шамал. Бул түшүнүк илимий жактан эчак калыптанып, интернационалдык терминге айланган. Илимий эмгектерде, казак, түркмөнчө – боран, якутча – бурхан, татар, башкырт тилдеринде – буран деп аталат. Орус тилине түрк тилинен кирген, анда бороон – «буран», «пурга», «снежная вьюга» деп аталат. «Бороон» термининин уӊгусу орус тили аркылуу поляк, чех, словак тилдерине – «буран», румын тилинде – «бурана» айтылышына өткөн. Азыркы халка-монгол тилинде «бороо(н)» – «жамгыр» деген маанини билдирет. Кыргыздар карсыз Бороонду – кара бороон же кызыл бороон, кар аралаш Бороонду – ак бороон, бороон-чапкын деп да аташат. Бороон болгон учурда шамалдын ылдамдыгы Бофорт шкаласы боюнча 7–9 баллга жетет. Бороон циклондорго байланыштуу пайда болот. Кээде заматта пайда болуп, бат токтосо, айрым мезгилде бир нече күнгө созулат. Топоним катары Кыргызстандын аймагында кеӊири таралган: Боронду аталган Ой-Кайыӊ кырка тоосунда 2 ашуу, Жумгал, Көкөмерен, Ой-Кайыӊ сууларынын алабына кирген суулар бар.