ДАЛАЙ ЛАМА XIV
ДАЛАЙ ЛАМА XIV, Т е н з и н Г ь я ц о – (6. 7. 1935-жылы туулган, Амдо провинциясы, Такцер кыштагы) – будда ишмери, тибет элинин рухий ж-а саясий лидери. 3 жашында Далай-лама XIIIнүн
ордуна тандалып, Далай-лама XIV деп аталган. КЭР аскерлери Тибетти басып киргенде, 16 жаштагы Далай-лама XIV мамлекет башчысынын милдетин мойнуна алган. 1954-жылы Пекинге келип, Мао Цзэдун менен жолуккан. Бирок, Тибетте коммунисттик реформалар жүргүзүлгөн. 1959-жылы Лхаста элдик көтөрүлүш чыгып, аны Кытай армиясы күч м-н баскан. Далай-лама XIV ж-а жеӊилген көтөрүлүшчүлөр Индияга чыгып кетүүгө аргасыз болгон. Дхарамсалда (Индия, Химачал-Прадеш штаты) Далай-лама XIV кайрадан КЭРге кошулууга макул болбогон тибеттиктерди колдоп, тибет өкмөтүн түзгөн. 1963-жылы Далай-лама XIV Тибеттин демократиялык конституциясын иштеп чыккан. Конституция боюнча жогорку бийлик Далай-ламадан Элдик ассамблеяга ж-а анын өкмөтүнө өткөн. Учурда тибеттик эмиграциялык администрацияда саясий бийликти Далай-лама эмес өкмөт м-н парламент жүргүзөт. Далай-лама расмий түрдө рухий функцияларды жүргүзөт, бирок ошону м-н бирге ал улуттук лидер катары каралат. Далай-лама XIV АКШ, Улуу Британия, Франция ж. б. көптөгөн өлкөлөрдүн жетекчилери м-н жолугуп, БУУга кайрылуу жасап, Тибеттин эгемендүүлүгү жөнүндө проблеманы тынчтык жолдор м-н чечүүгө аракеттенген. 1987-жылы КЭРдин курамындагы Тибет автономиясын түзүүгө макулдугун билдирген. 1989-жылы бейпилдикти жаратуучу иштери үчүн Далай-лама XIVгө Нобель сыйлыгы ыйгарылган. Далай-лама XIVнүн ой-пикирлери, сунуштары «Жаӊы миӊ жылдык үчүн этика» китебинде (1999) чагылдырылган.