ДИРИЖАБЛЬ

ДИРИЖА́БЛЬ (фр. dirigeable – башкарылуу­чу) – абадан жеңил газ (суутек, гелий) толту­рулган, винттүү кыймылдаткычы бар, башка­рылып учуучу учак (аэростат). Дирижабль жүк көтөрүм­дүү ж-а алыска бара алат, бирок жай учат ж-а аба ырайына көз каранды. 1852-жылы франциялык инже­нер А. Жиффар учууга жөндөмдүү алгачкы

1-сүрөт. Жумшак түзүлүштүү дирижаблдин схема­сы: 1 – корпус; 2 – өйдөкү ж-а ылдыйкы стабилиза­торлор; 3 – бийиктик рулу; 4 – каптал стабилизато­ру; 5 – багыт рулу; 6 – жерде алып жүрүү үчүн алкак аркандар; 7 – пневматикалык амортизаторлор; 8 – винт-моторлуу орнотмо; 9 – гондола; 10 – гондо­ла байлануучу аркан; 11 – учууда ж-а конууда сырт­кы көрүнүшүн туруктуу сактоо үчүн аба толтурулуп туруучу баллонет (ээлеген орду үзгүлтүктүү сызык м-н көрсөтүлгөн).

Дирижаблди жасаган. Улам барган сайын Дирижабль жакшыр­тылып, көлөмү чоңойтулган. Дирижабль газ толтурул­ган корпустан, каршы-терши орнотулган канат­тардан, горизонталь ж-а тик жайгашкан кый­мылдуу башкаруу рулдардан, экипаж, жүргүнчү, кыймылдаткыч, жабдуу ж-а буюмдар жайга­шуучу гондоладан турат (к. сүрөт). Дирижабль жумшак, чала катуу ж-а катуу түзүлүштүү болуп айыр­маланат. Жумшак ж-а чала катуу түзүлүштүү Дирижаблде кездемеден жасалган корпуска газ толту­рулат. Чала катуу түзүлүштүү Дирижаблдин корпусу­нун төмөнкү бөлүгүнө металл каркас орнотулат. Катуу түзүлүштүү Дирижаблдин металл каркасы сырт­кы түрүн өзгөртпөй (кабырылтпай) кармап, анын ичиндеги газ өткөрбөөчү кездемеден жа­салган мүшөктөргө газ толтурулат. Дирижаблдин ыл­дамдыгы саатына 100–135 кмден ашпайт. Дирижабль жетүү кыйын алыскы райондорго кабар жеткирүү, де­ңизде кемелерди чалгындоо ж-а узатып баруу, суу астындагы кемелерди изилдөө, аскердик ж. б. максаттарда колдонулат.