БИОЦЕНОЗДОГУ ОРГАНИЗМДЕР БАЙЛАНЫШЫ барагынын баштапкы кодун көрүү

 – '''БИОЦЕНОЗДОГУ ОРГАНИЗМДЕР БАЙЛАНЫШЫ''' биоценоздун калыптанышына ж-а анын туруктуулугуна ээ болгон тарыхый эвол. пр<font color='green'>о</font>цесс. Ар бир түр белгилүү мейкиндикти азык, жашоо чөйрө катары пайдалануу үчүн түздө<font color='green'>н</font>түз ж-а кыйыр түрдө катнашка кирип, биоц<font color='green'>е</font>ноздун пайда болушуна өбөлгө түзөт. Биоцено<font color='green'>з</font>догу түрлөрдүн ортосундагы түз же кыйыр түрдөгү байланыштар, ээлеген экол. текчеси эске алынып, трофикалык, тоникалык, форезия ба<font color='green'>й</font>ланыштары деп бөлүнөт. Трофикалык байл<font color='green'>а</font>ныш – тирүү организмдердин түрлөрүнүн поп<font color='green'>у</font>ляцияларынын ичиндеги бир организмдин экинчи бир организм (тирүү, өлүк же алардын и<font color='green'>ш</font>теп чыккан продуктусу) м-н азыктануусунун негизиндеги азыктык байланышы. Биоценозд<font color='green'>о</font>гу организмдик-азыктык байланыштардын н<font color='green'>а</font>тыйжасында азык тизмеги ж-а азык торчолору пайда болот. Биоценоздогу азыктык байланыш же азыктык тизмек организмдерди бири бир<font color='green'>и</font>не энергиялык жактан көзкаранды кылып, биоценоздун түзүлүшүнүн туруктуулугун камсыз кылууда чоӊ мааниге ээ, б. а. азык торчосу канчалык жыш болсо, биоценоздун туруктуулугу ошончолук жогору болот. О. эле биоценоздогу организмдер азык тизмегин ж-а торчосу б-ча са<font color='green'>н</font>дык, сапаттык жактан белгилүү бир катышта болуп, бири бирине көзкаранды келет. Тоника-


лык (мейкиндик) байланыш – биоценоздогу организмдердин түздөн-түз же кыйыр байлан<font color='green'>ы</font>шы. Кыйыр түрүндөгү мейкиндик байланышы организмдердин тиричилик аракетинин наты<font color='green'>й</font>жасында башка бир организмдердин жашоо
чөйрөсүнүн физ., хим. касиеттерин ж. б. шар<font color='green'>т</font>тарын өзгөртүүсү м-н жүрөт, б. а. мындай куб<font color='green'>у</font>луштарга бир түрдүн экинчи бир түр жашай ту<font color='green'>р</font>ган субстраттарды ж. б. чөйрөлөрдү түзүшү ж-а суунун, абанын агымын камсыз кылышы, тем<font color='green'>п</font>раны өзгөртүшү ж-а ар кандай чөйрөгө проду<font color='green'>к</font>туларды бөлүп чыгарышы кирет. Организмде<font color='green'>р</font>дин трофикалык, тоникалык байланыштары биоценоздогу тирүү организмдердин сандык ж-а сапаттык жактан калыптануусуна ж-а алардын туруктуулукка ээ болуп нормалдуу жашоосу<font color='green'>н</font>да да мааниси зор. Форезия байланышы – бир организмдин экинчи бир организмди «унаа» катары пайдаланып, бир жерден экинчи жерге барышы. «Унаалык» кызматты көбүнчө жан<font color='green'>ы</font>барлар аткарат. Өсүмдүктөрдүн уругунун, сп<font color='green'>о</font>расынын, чаӊчасынын жаныбарлар аркылуу бир жерден экинчи жерге барышы з о о х о р и я, ал эми майда омурткасыз жаныбарлардын (кен<font color='green'>е</font>лер ж. б.) өзүнөн чоӊ жаныбарлар аркылуу бир жерден экинчи жерге барышы ф о р е з и я куб<font color='green'>у</font>лушу деп аталат (форез – «сыртында» деген ма<font color='green'>а</font>ниде). Жаныбарлардын форезиялык жол м-н таралышы майда муунак буттуулардын арасы<font color='green'>н</font>да да кездешет. Форезиялык таралуу пассивдүү жол м-н жүрөт. Анткени, бул жаныбарлар майда болгондуктан морфол. өзгөчөлүктөрү бир же<font color='green'>р</font>ден экинчи жерге жылууга мүмкүнчүлүк бербейт. Ад.: ''Кулназаров Б''. Жалпы экология. Б., 1999;
''Криволуцкий А. Е''. Голубая планета. М., 1985.
''Ж. Карамолдоев.'' [[Category: 2-том, бүтө элек]]