ЕДИГЕЙ барагынын баштапкы кодун көрүү

'''ЕДИГЕ&#769;Й , '''И д и г у (1352, кээ бир даректерде
1360–1419/23) – маӊгыт уруусунан чыккан Ак Ордо эмирлеринин бири. «Мунтахаб ат-тауари&shy;хи Муиниди» деген эмгекте Токтомуш хандын колунан каза болгон Балтычак Е-дин атасы экени айтылат. 1396-жылдан Едил (Волга), Жа&shy;йык (Урал) суулары аралыгында өз алдынча бий&shy;лик жүргүзүүгө жетишкен. Е. негиз салган Но&shy;гой Ордосу анын уулу Нураддиндин (1426–40-ж. башкарган) тушунда толук калыптанган. Кут&shy;лук-Темир м-н бирге ''Токтомуш ханга'' кар&shy;шы согуш жүргүзүп, ал өлгөндөн кийин (1399) иш жүзүндө Алтын Ордодогу бийликти өз ко&shy;луна алып, мурдагы Жучу улусуна караган ай&shy;макты акыркы жолу бириктирген Е. болгон. 1406-ж. Батыш Сибирде Токтомушту өлтүрүп, 1407-ж. Булгар хандыгына жүрүш уюштурган. Алтын Ордого кайрадан салык төлөтүү үчүн орустарга аттанып барып (1408), Серпухов, Дмитров, Ростов ж. б. ш-ларды талкалап, Моск&shy;ваны курчоого алган, бирок багындыра албай кайткан. Алтын Ордодо башталган так талашуу&shy;лардын натыйжасында 1410–12-ж. Хорезмге ка&shy;чууга аргасыз болгон. Бирок ал жактагы Герат
ханы Шахрук тарабынан куулуп чыгып (1414), Сарайчук ш-на жакын жерде Токтомуштун уул&shy;дары колдуу өлгөн. Түрк тилинде сүйлөгөн элдер (ногой, башкыр, татар, кара калпак) айткан
«''Едигей''» эпосунун башкы каарманы. Кыргыз фольклорунда да көп кезигет. 

Ад.: ''Жирмунский В. М.'' Тюркский георический эпос. Избр. труды. Л., 1974; ''Трепавлов В. В.'' История Но&shy;гайской Орды. М., 2001; ''Селезнев Ю. В.'' Политик и полководец Золотой Орды Эмир Идигу (Едигей). Во&shy;ронеж, 2001. [[Категория:3-том, 172-214 бб]]