ЖАНТӨШЕВ барагынын баштапкы кодун көрүү

<b type='title'>ЖАНТӨШЕВ</b> Касымалы (1904, Ысык-Көл обл., Түп р-ну, Тепке айылы – 13. 8. 1968, Фрунзе) – жазуучу, драматург, кыргыз профессионал ад&shy;тын негиздегендердин бири, Кыргыз ССРинин иск-вого эмг. сиң. ишмери
(1
[[File:ЖАНТӨШЕВ64.png | thumb | none]]946), Кыргыз эл жазуучу&shy;су (1968). Фрунзедеги пед&shy;техникумду бүтүргөн (1930). 1934-ж. чейин Кыргыз ССР эл агартуу комиссариатын&shy;да методист, РайОНОнун башчысы, окутуучу болуп иштеген. Кыргыз мамл. дра&shy;ма театрынын режиссёру, артисти, (1934–46), режис&shy;сёр-коюучу (1946–48), Кыр&shy;гызмамбастын редактору (1948–49), Кыргыз ССР Эл агартуу комиссариатында иск-во б-ча башкар&shy;ма начальниги (1949–51), Кыргыз ССР Мад-т министрлигинин репертуардык-редакциялык коллегиясынын башкы редактору (1964–68) бо&shy;луп эмгектенген. Ал чыг-лык жолун драмалык
чыгармаларды жазуудан баштаган. «Койчу»
(1922), «Түштө», «Биз комсомолецтер» (1927), Октябрь рев-ясына чейинки кыргыз аялдары&shy;нын кайгылуу тагдырын баяндаган «Карачач» (1929), «Алым менен Мария» (1930) пьесалары театр студиясында коюлган. Улуу Ата Мекен&shy;дик согуш мезгилинде ж-а андан кийин жазган драмалык чыгармалары – «Өч», «Эл ырчысы»,
«Азоого чалма», «Каныбек», «Курманбек» ж. б.
<br>Алгачкы көлөмдүү прозалык чыгармасы – «Эки жаш» (1938) повести. Ж-ди жазуучу катары таа&shy;ныткан чыгармасы – кыргыз ад-тындагы бел&shy;гилүү чыгармалардан болуп калган «Каныбек» романы (1-китеби 1939-ж.; 2-китеби 1941-ж.; 3-китеби 1948-ж. чыккан; экинчи редакциясы 1957–58-ж. жарык көргөн). «Каныбекте» кыр&shy;гыз элинин 19-к-дын экинчи жарымы – 20-к&shy;дын башындагы экон. абалы, үрп-адаты, кыр&shy;гыз жерине соода капиталынын айрым элемент&shy;теринин кириши, рев-ялык идеялардын тарала башташы ж. б. окуялар эпикалык планда сүрөт&shy;төлгөн. Романдын баш каарманы Каныбектин образы романтикалык планда берилип, эзүүчү&shy;лөр м-н күрөшү, тайманбастыгы ж-а өзү сыяк&shy;туу кедей-кембагалдарга кылган кайрымдуулу&shy;гу, боорукерлиги көрсөтүлөт. Ж. – «Хан-Теңир&shy;лик чабан» (1963), «Биздин секретарь» (1964),
«Менин тагдырым» (1967) деген роман, повест&shy;тердин, «Адыл мерген», «Мендирман», «Чолпон&shy;бай», «Өнөрлүү балдар», «Кара шумкар» сыяк&shy;туу аңгемелердин, «Тилек», «Ашуу ашкан суу» сыяктуу ил.-фантастикалык повесттердин ав&shy;тору. Балдар үчүн аңгеме, жомокторду да жаз&shy;ган. Ж. табиятында акын адам болгон. «Бөлө&shy;лөр» аттуу ыр м-н жазылган фельетону 1969-ж. 2-февралда «Советтик Кыргызстан» (азыркы
«Кыргыз Туусу») гезитине жарыяланган.«Кур-


манбек» драмасын да ыр м-н жазган. Ж. котор&shy;мочукатарыдабелгилүү.Н.Островскийдин«Бо&shy;лот кантип курчуду» романын, М. Лермонтов&shy;дун «Ашык Керибин» ж. б. кыргыз тилине ко&shy;торгон. Ал – кыргыз кинодраматургия жанрын баштоочулардын бири. Айрым чыгармалары («Каныбек» романы ж. б.) экрандаштырылган.
«Каныбек» романы ж. б. чыгармалары чет тил&shy;дерге которулган. Респ-дагы айрым мектептер&shy;ге, китепканаларга, көчөлөргө ж-а Каракол ш-ндагы Ысык-Көл обл. драма театрына анын ысмы берилген. Айкели Ак-Суу р-нундагы Теп&shy;ке айылына 1974-ж. тургузулган (скульптор А. В. Шестопал). Эмгек Кызыл Туу, «Ардак Бел&shy;гиси» ордендери ж-а медалдар м-н сыйланган.



Ад.: <i>Суванбеков Ж</i>. Касымалы Жантөшев. Ф., 1964;
<i>Абдылдабеков К</i>. Сөз чебери. Ф., 1970; <i>Күмүшалиев К</i>. Касымалы Жантөшев. Ф., 1973; <i>Жигитов С.</i> Жа&shy;ңычылык жолунда. Ф., 1975; <i>Бектенов З</i>. Заман&shy;даштарым жөнүндө эскерүү. Б., 1992; <i>Артыкбаев К</i>. ХХ кылымдагы кыргыз адабиятынын тарыхы. Б., 2004. <i>И. Жумабаев.</i> [[Категория:3-том, 215-326 бб]]