ЖЫЛАНДАР барагынын баштапкы кодун көрүү

<b type='title'>ЖЫЛАНДАР</b> (Serpentes же Ophidia) – <i>сойлоо&shy;чулар</i> түркүмү. Денеси узун, жумуру, кабырчык м-н капталган. Түсү айлана-чөйрөгө окшош. Ж-дын эң узуну 10 <i>м</i>, кичинелери 8–10 <i>см</i>. 200дөй омурткасы бар, кээ бир казылып алын&shy;ганыныкы 435ке жеткен, алар бири-бири м-н сойлоого ылайыкталып кошулган. Жогорку чы&shy;кый, таңдай, үстүңкү жаак сөөктөрү өз ара, баш сөөгү м-н кыймылдуу бириккен. Ошондуктан көлөмдүү азыгын жутканда Ж-дын оозу абдан


[[File:ЖЫЛАНДАР127.png | thumb | Жыландар: 1 – ок жы&shy;лан; 2 – кадимки суу жылан; 3 – кум эфа&shy;сы; 4 – кадимки кара
чаар жылан; 5 – ка&shy;димки анаконда; 6 –
чекир жылан; 7 – Кав&shy;каз кара чаар жыла&shy;ны; 8 – гюрза; 9 – кадимки калкан тум&shy;шук; 10 – чырылдак жылан.]]

чоң ачылат. Уулуу Ж-дын үстүңкү жаагындагы тиштеринде шилекей бездеринен бөлүнгөн уу
чыгаруучу каналы болот. Ички органдары асим&shy;метриялуу, табарсыгы болбойт. Эки ача узун тили нерселерди сыйпалап (жалап) сезүү орга&shy;нынын милдетин аткарат. Ж-дын көбү калың
өсүмдүк арасында, даракта, чөлдө, кээ бири суу&shy;да (деңиз Ж-ы) жашайт. Жырткычтар. Көпчү&shy;лүгү майда омурткалуу жандыктарды, канаттуу&shy;лардын жумурткасын, курт-кумурскаларды, моллюскаларды жейт. Көпчүлүгү жумуртка тууйт, кээ бир түрү (мис., кара чаар Ж.) кака&shy;нак сымал жумурткасын туур замат андан тирүү баласы чыгат. Бардык Ж. сууда жакшы сүзөт. 13 тукумунун 3000ге жакын түрү Антарктида&shy;дан башка бардык жерде кездешет. КМШ
өлкөлөрүндө 6 тукумга кирген 60тай, Кырг-нда 10 түрү бар. Кээ бир түрү кемирүүчүлөрдү жок
кылып, пайда келтирет. Ж-дын уусу – медици&shy;нада, териси жеңил ө. ж-нда пайдаланылат. Ж-дын кээ бир түрүнүн саны азаюуда, 26 түрү ТКЭСтин Кызыл китебине катталган. [[Категория:3-том, 327-448 бб]]