БЕШ-АРАЛ КОРУГУ барагынын баштапкы кодун көрүү

'''БЕШ-АРАЛ КОРУГУ''' – жаныбарлары коргоого алынган аймак. Чаткал тоосунун түндүк-батыш капталында, Терс суусунун алабында жайгаш&shy;кан. 1979-жылы Батыш Теңир-Тоонун көптөгөн сей&shy;рек ж-а жоголуп бараткан жаныбарларын, ай&shy;рыкча бүткүл дүйнөлүк Кызыл китепке каттал&shy;ган мензбир суурун сактоо максатында уюшул&shy;ган. Аянты 116,7 миң ''га.'' Корук деңиз деңгээлинен 950– 2300 ''м'' бийиктикте жайгашкан. Чаткал өрөө&shy;нүнүн төр жагы акырындап кууш капчыгайга, анан кенен төрлөргө өтөт. Орто бөлүгү тектирлүү түздүк; төмөн жагы шаңшаар. Тоо капталдары капчыгайлуу. Өрөөн аркылуу ''Чаткал'' суусу агат. Климаты мелүүн континенттик. Январдын орточо температурасы –13,5°С, июлдуку 16,7°С. Жыл&shy;дык жаан-чачыны 250–700 ''мм.'' Жарым чөл, кур&shy;гак талаа (2500 ''м'' бийиктикке чейин), бадал аралаш шалбаалуу талаа, сейрек арча токою, субальп (2000–3500 ''м'') ж-а альп шалбаасы, гля&shy;циалдык-нивалдык ландшафт алкактары мү&shy;нөздүү. Коруктун аймагына саванна сымал ж-а дүңгөлүү талаа ландшафты, түрдүү чөптүү шал&shy;баа мүнөздүү. Токой ж-а сейрек токой массивде&shy;ри 30 миң ''га''дай жерди ээлейт. Өсүмдүктүн 300гө жакын түрү бар, анын 30у чанда кездешүүчү&shy;лөрдөн. Талааларда аюу чач, шашыр ж. б. ба&shy;сымдуу. Жоогазын, шыбак, пскем пиязы, че&shy;кенде, кызылот, кымыздык ж. б. да өсөт. Да&shy;рак өсүмдүктөрдөн арча, карагай (Каратокодо), бадалдардан мисте,   Чаткал дарыясынын ж-а анын куй&shy;маларынын жайылмаларында терек, тал, ка&shy;йың, бөрү карагат, ит мурун, табылгы, изирик, долоно, шилби, ыргай, чычырканак ж. б. кезде&shy;шет. Өрөөндүн төмөн жагында (батышында) жаңгак, алма, алча, айвансари токою бар. Тоо капталдарын бетеге, ак кылкан ж. б. талаа өсүм&shy;дүктөрү ээлейт. Корук аймагындагы өсүмдүк&shy;төрдүн айрым түрлөрү – арум, илария, кулун&shy;чак, жоогазын, пскем пиязы, гирча ж. б. мур&shy;дагы СССРдин Кызыл китебине катталган. Жа&shy;ныбарлар дүйнөсүнө бай. Мында түлкү, аркар, тоо эчки, элик, кашкулак, кара суур, карыш&shy;кыр, күрөң аюу, кундуз, илбирс, суусар, суу&shy;күсөн, мадыл мекендейт. Канаттуулардан бүр&shy;күт, бакачы куш, ылаачын, ителги, жору да бар. Алардын баары Кызыл китепке катталган. Ко&shy;рук 7 токойчулук аймагына (Кара-Кулжа, Баш&shy;кы-Терек, Чаткал, Кең-Булуң, Ак-Таш, Беш-Арал, Араб) бөлүнгөн. Ар бири өз аймагын коруйт.

А''. Осмонов''. [[Category: 2-том, 146-225 бб]]