ВИСМУТ барагынын баштапкы кодун көрүү

'''ВИ&#769;СМУТ '''(Bismuthum), Bi – ''элементтердин мезгилдик системасынын'' V тобунан орун ал&shy;ган химиялык элемент; атомдук номери 83, атомдук массасы 208,9; турук&shy;туу бир изотоптон <sup>209</sup>Bi  турат. Табиятта эркин ж-а бирикмелер түрүндө кездешет. Анын эң ке&shy;ңири таралган минералдары Bi<sub>2</sub>S<sub>3 </sub>(висмут жал&shy;тырагы) ж-а Bi<sub>2</sub>О<sub>3 </sub>(бисмит). Жер кыртышында массасы боюнча 2 · 10<sup>–5 </sup>%ти түзөт. Висмут – күмүш түс&shy;пөл боз металл; тыгыздыгы 9,80 ''г/см''<sup>3</sup>, эрүү t 271,3°С. Бирикмелеринде 2, 3, 5 валенттүү. Кур&shy;гак абада туруктуу, жогорку температурада күйүп, сары түстөгү оксидин Bi<sub>2</sub>О<sub>3 </sub>пайда кылат. Кү&shy;күрттө эриткенде же анын туздарынын эритме&shy;сине күкүрттүү суутекти таасир эткенде, кү&shy;күрттүү висмут пайда болот. Туз ж-а суюлтулган күкүрт кислоталары м-н реакцияга кирбейт. Азот кислотасы м-н нитратты, концентраттык күкүрт кислотасы м-н ысытканда гидросульфатты пайда кылат. ''Галогендер'' м-н BiF<sub>3 </sub>сыяктуу бирикмелерди бе&shy;рет. Анын Мg м-н болгон куймасына НСIду таасир эткенде уулуу газ – Bi<sub>2</sub>Н<sub>3 </sub>пайда болот. Висмут көмүр м-н Bi<sub>2</sub>О<sub>3</sub>тү калыбына келтирүүдөн же күкүрттүн бирикмелеринен темир м-н сүрүп чы&shy;гаруудан алынат: Bi<sub>2</sub>О<sub>3 </sub>+3С = 2Bi + 3СО; Bi<sub>2</sub>S<sub>3</sub>+ 3Fе = 2Bi + 3FeS. Висмут коргошун, калай, кад&shy;мий ж. б. металлдар м-н куйма алууда, магнит талаасынын чыңалуусун өлчөөчү прибордо, яд&shy;ролук реактордо, көп бирикмелери айнек, ке&shy;рамика жасоодо ж-а медицинада колдонулат. Висмуттун кычкылтек м-н болгон бирикмелери (BiО, Bi<sub>2</sub>О<sub>3</sub>, Bi<sub>2</sub>О<sub>4</sub>, Bi<sub>2</sub>О<sub>5</sub>)  висмут оксиддери деп аталат. Висмуттун (III) үч оксиди Bi<sub>2</sub>О<sub>3 </sub>– табиятта бисмит же висмут охрасы аттуу минерал түрүндө кезде&shy;шет. Ал сары түстөгү оор күкүм, ысытканда күрөң же саргыч кызыл түскө өтөт. Сууда эри&shy;бейт, кислоталарда оңой эрип, туздарды пайда кы&shy;лат. BiO – висмут моноксиди, кара түстөгү катуу зат. Nа<sub>3</sub>Biту  NН<sub>3</sub>тө кычкылтек м-н окистендир&shy;генде пайда болот. Bi<sub>2</sub>О<sub>5 </sub>– висмуттун пента оксиди, күрөң кристалл. Bi<sub>2</sub>О<sub>3</sub>тү КОНтын суудагы эрит&shy;месинде хлор м-н окистендирүүдөн алынат.
[[Category: 2-том, 500-554 бб]]