ЖАТЫН барагынын баштапкы кодун көрүү

<b type='title'>ЖАТЫН</b> (uterus, metria) – ургаачы жаныбар
ж-а аялдын жыныс органдарындагы урук өт&shy;көргүч түтүктүн жоон бөлүгү. Ж. бардык сүт эмүү&shy;чүлөрдө, канаттууларда, сойлоочулардын көбүн-

[[File:ЖАТЫН114.png | thumb | Аял д ын ж а ты - нынын жара кесилиши: 1 – жатындын түбү; 2 –
жатын түтүгү; 3 – жатын түтүгүнүн оозу; 4 – энелик без; 5 – энелик бездин байламтасы; 6 – жатын денеси; 7 – жатын моюнчасы; 8 –
жатын кыны; 9 – жатындын кире бериши; 10 – жатын моюнчасынын көңдөйү; 11 – жатын көңдөйү.]]
дө, муунак буттууларда, айрым жерде-сууда жа&shy;шоочуларда, жумуру курттарда ж. б-да болот. Жумуртка таштоочу омурткалуулардын (сойлоо&shy;чулар, канаттуулар) Ж-нында жетилген жумур&shy;тка убактылуу жашайт. Тирүү туучу жаныбарда жумурткадан же эне организминдеги азык зат&shy;тардын эсебинен эмбрион өсүп жетилет. Ж. м-н түйүлдүктүн ортосундагы зат алмашуу тон (чөп) аркылуу жүрөт. А я л д ы н Ж-ы – жамбаш
чарасында жайгашкан булчуңдуу көңдөй орган, анда уруктанган энелик клетка өсөт, кош бой&shy;луу мезгилде түйүлдүк жетилет. Ал денеси, тул&shy;кусу ж-а жатын моюнчасынан турат. Демейде алмурут сымал формада болуп, тулкусунун жара кесилиши үч бурчтуктай көрүнөт, жогорку 2 бурчу жатын түтүктөрүнө, төмөнкү бурчу жа&shy;тын моюнчасына кошулат. Анын капталы ички былжыр челден (эндометрий), ортоңку булчуң катмардан (миометрий) ж-а сырткы жылма



катмардан (периметрий) турат. Кош бойлуу убак&shy;та булчуң катмарынын чоюлушунан көлөмү ж-а формасы өзгөрөт. Төрөгөндөн кийин Ж. кичи&shy;рейип, мурунку абалына келет. Ж-дын ички былжыр чели <i>этек кир</i> циклине карата өзгөрүп турат. Аны нерв системасы, энелик бези, <i>гипо&shy;физдин</i> алдыңкы бөлүгү иштеп чыгарган <i>гормон&shy;дор,</i> эндокрин системасы жөнгө салат. Ж. ич
чели, байламталар, жамбаш булчуңдары м-н <i>жам&shy;баш чарасына</i> бекип турат. Жатын моюнчасы&shy;нын ички бети былжыр чел м-н капталып, ал бөлүп чыгарган жетиштүү секрет бактерияга кар&shy;шы таасир этиши Ж-га инфекциянын түшүшүнө тоскоол болот. О. эле <i>сперматозоиддин</i> кыймы&shy;лына таасирин тийгизип, уруктанууда да маа&shy;ниси чоң. Ж. кыймылдуу келип, кош бойлуу, табарсык ж-а көтөн чучук толтура учурда ж. б. физиол. шартта ордун которуштуруп турат. [[Категория:3-том, 215-326 бб]]