ЗАТ барагынын баштапкы кодун көрүү

<b type='title'>ЗАТ</b> – материянын физ. ж-а хим. касиеттерге ж-а тынч абалда массага ээ түрү. З. тынч абал&shy;да массасы нөлгө барабар эмес <i>элементардык бөлүкчөлөрдөн (электрон, протон, нейтрон</i> ж. б.) турат. «Материя» философияда, ал эми «зат» физ. ж-а хим. маанилерде каралат. З. бөлүкчө&shy;лөрүнүн өз ара аракеттенүүсү электр-магниттик, гравитациялык ж. б. талааларда ишке ашат. Ал ар кандай татаал объектилер: электрон, про&shy;тон ж-а нейтрон, о. эле ар кандай өлчөмдөгү макроскопиялык телолор, геол. система, пла&shy;нета, жылдыз, галактикалар ж. б. түрүндө бо&shy;лот. Азыркы физикада элементардык бөлүкчө&shy;лөр фундаменталдык бөлүкчөлөрдөн – <i>кварк-</i>


<i>тардын</i> ж-а <i>лептондордон</i> түзүлгөн деп кабыл алынган. Жаратылыштагы З-тар агрегаттык абалы б-ча катуу, суюк, газ ж-а плазма түрүндө болуп төрткө бөлүнөт. З. бөлүкчөлөрдөн (бир&shy;дей типтеги атом же молекуланын) турат. Алар&shy;ды аралаштырганда гомогендүү (мис., эритме&shy;лер) же гетерогендүү (мис., дисперстүү система) аралашма пайда болот. З. жөнөкөй ж-а татаал болуп бөлүнөт. Жөнөкөй З. бир эле хим. эле&shy;менттин атомунан, ал эми татаал З-тар хим. бирикмелер деп аталып, бир нече хим. элемент&shy;тин атомдорунан турат. Айрым З-тардын мүнөз&shy;дөмөсү алардын хим. түзүлүшүнө, агрегаттык абалына, тыгыздыгы, илешкектиги, электр&shy;физ., оптикалык ж. б. касиеттерине байланыш&shy;туу. Бул касиеттер сырткы физ. шартка жара&shy;ша өзгөрүп турат. З-тын хим. касиеттерин анын түзүлүшүнө, агрегаттык абалына жараша бел&shy;гилүү чөйрөдө хим. реакцияга катышуу жөндөмү&shy;нүн химияда мааниси чоң. З-тын саны өтө көп ж-а саны табияттан жаңы ачылган, синтезде&shy;лип алынган жасалма З-тардын эсебинен да&shy;йыма өсөт, к. <i type='ref'>Материя.</i>
[[Категория:3-том, 449-543 бб]]