ИЛИМ барагынын баштапкы кодун көрүү

<b type='title'>ИЛИМ</b> – адамзат ишмердигинин чындык ж-дөгү
объективдүү билимдерди иштеп чыгуу ж-а теор. жактан системалаштыруу милдетин аткарган
чөйрө; коомдук аң-сезимдин бир формасы; дүйнө ж-дөгү билимдердин өзгөчө тутуму; социалдык ин-ттардын бири. И. миф, дин ж-а аң-сезимден айырмаланып, дүйнөнүн өзүнчө элесин (сүрөтүн, сыпатын) түзөт. И-дин башкы максаты – бол&shy;муштагы кубулуш, процесстердин табиятын ачып-аныкташ, сыпатташ, түшүндүрүш, алдын&shy;ала көргөзүш. И. практикага таянып, аны м-н тыгыз байланышта өнүгөт. Бирок, адам иш-ара&shy;кеттеринин бөтөнчө түрү, чөйрөсү болгон прак&shy;тика билимди өз мүдөсүнө ылайык курал ката&shy;ры пайдаланса, И-де билим – иштин максаты, натыйжасы. И-дин көздөгөнү – жаңы билимге жетиш. Иск-во элеске (образга), дин ишенимге таянса, И. термин, түшүнүк, категория, теория, эксперимент, мыйзамга негизделет. Ил. билим&shy;дин алгачкы белгилери байыркы Чыгышта (Шу&shy;мер, Египет, Кытай, Индия) пайда болгону м-н
өз алдынча ишмердик, коомдук турмуштун бир
чөйрөсү катары И. байыркы Грекияда б. з. ч. 6-к-да түптөлгөн. Билим практиканын же ри&shy;туалдын ажырагыс бөлүгү эмес, өзүнчө маани&shy;мазмуну бар нерсе катары өнүгө баштаган. Аде&shy;генде далилдүү, ойлонулган билимдердин баа&shy;ры биригип, чогуу болуп, «философия» аталып, бара-бара жиктелип, ажырап, өз-өзүнчө нукка түшкөн. Жаңы коомдук мезгилде Европада И. өзгөчө бааланып, 17-к-да көптөгөн ил. төң&shy;көрүштөр жүзөгө ашкан. Бара-бара И. коомдун
өнүгүшүнүн эбегейсиз кубаттуу негизине айлан&shy;ды. Тарых жолунда ил. билимдер топтолуп оту&shy;руп, жаңырат, иргелет, кайра куралат. И-дин


орчундуу өзгөрүшү, анын түпкү жол-жоболору, мыйзамдары, алдыңкы сапаттагы теория, ой&shy;лоо стили, өзөктүү категорияларынын жаңы&shy;ланышы, алмашышы, байышы м-н байланыш&shy;кан. И. тарыхында билимдердин жиктелиши, бутактап ажырашы ж-а кошулушу, биригиши эриш-аркак жүрүп келген. И. табигый, тех. ж-а коомдук мүнөзгө ээ. Айрым ил. изилдөөлөр дис&shy;циплина аралык, комплекстүү негизде жүргү&shy;зүлөт. И. фундаменталдык ж-а колдонмо болуп бөлүнөт: биринчилери дүйнөлүк мыйзам ченем&shy;дерин ачууну көздөсө, экинчилери жаңы билим&shy;дерди практикада колдонууну жүзөгө ашырат. Ил. билимдер теор. ж-а эмпириялык деңгээлге ажыратылат. И-дин өзүнө мүнөздүү филос. ж-а методол. маселелери болот. Ал эми И-ди ар та&shy;раптан изилдеген тармак И. таануу деп аталат. И-дин адам, коом турмушундагы орду чоң, кызматы көп кырдуу, бай. И-дин барк-баасын аныктоодо сциентизм ж-а антисциентизм багыт&shy;тары калыптанган. Негизинен цивилизациянын
өнүгүшүн И-сиз элестетүү мүмкүн эмес.



<p align='right'><i type='author'>Ж. Бөкөшов.</i></p>
[[Категория:3-том, 449-543 бб]]