БАРСКАН шаары: нускалардын айырмасы
vol2_>KadyrM No edit summary |
No edit summary |
||
| (4 intermediate revisions by 2 users not shown) | |||
| 1 сап: | 1 сап: | ||
'''БАРСКАН''' , Б а р с х а н – | '''БАРСКАН''', Б а р с х а н – орто кылымдагы (VIII–XIII кылымдар) калктуу шаарлардын бири. Барскан шаары тууралуу маалыматтар ''Ибн Хордадбек'', ''Кудама'', ''Гардизи'', ''Махмуд Кашгари'' жана башка эмгектеринде кезигет. Ибн Хордадбех Барскан менен ''Тибетти'' (ат-Туббат) катарлаш Чыгыштын (ал-Машрик) орто ченине жайгаштырган. Абу-л-Фараж Кудаманын «Китаб ал-хараж» деген эмгегинде «Үстүңкү» (Өйдөкү) жана «Астыңкы» (Төмөнкү) деген эки Барскан тууралуу эскерилет. «Үстүңкү Барскан» айланасын тоолор курчаган көлдүн жээгинде жайгашкан өзүнчө ээлик экенин, алардын аскеринин саны 20 миңге жетерин жана ал шаарда жашаган «түрктөр» өтө баатыр болуп, алардын он жоокери жүз ''карлукка'' татый турганын белгилейт. Ал ээликте 4 чоң жана 5 чакан шаарча болгон. Кудама мындан тышкары «Астыңкы» Барскан Тараз шаарына жакын жерде болгонун көрсөтөт. Ал эми автору белгисиз ''Худуд-ал-Алам'' аттуу эмгекте ''чигилдер'' менен ''тогуз огуздар'' (Toghuzghuz) мекендеген жердин ортосунда Ысык-Көл деген көл болуп, Барскан шаары ошол көлдүн жээгинен орун алган. Гардизи боюнча Ысык-Көлдүн аяк-башы 7 күндүк жол болуп, Тоңдон (Tung) Барсканга чейин үч күндө жеткен. Автор ал шаардын аталышын ''Александр Македонский'' тарабынан көчүрүлүп келген ''перс'' (фарс, барс) улутуна байланыштырган. Барскандын башчысы (дихкан) «манак» деген титул алып жүргөн. Махмуд Кашгари Барскан (Barskhan) шаарынын тургундарынын тилиндеги айрым айырмачылыктарды көрсөтүп, шаарды узундугу отуз, туурасы он фарсах келген Ысык-Көлдүн жээгине жайгаштырган. Шаар аркылуу Улуу жибек жолунун бир тармагы өтүп, Чыгыш менен Батышты байланыштырган түйүн болуп, түргөш, карлук, караханид жана кидан мамлекеттеринин саясий, экономикалык жана маданий турмушунда маанилүү роль ойногон. 1940-жылы А. ''Бернштам'' жетектеген археологиялык экспедиция Тоң булуңунан Түпкө чейин жети шаарчаны аныктаган. | ||
<br/>''Ө. Осмонов.'' | |||
Ад.: Материалы по истории туркмен и Туркмении, Т. I. VII—XV вв. Арабские и персидские источники. М.-Л., 1939; Ибн Хордадбех. Книга путей и стран. /Пер. с араб., коммент., исслед., указ. и карты Н. Велихановой. Баку, 1986; Диван Лугат ат-Турк Махмуда ал-Кашгари. /Перевод, предисловие и комм. З.-А. М. Ауэзовой. А., 2005; Бартольд В. В. Отчёт о поездке в Среднюю Азию с научною целью 1893–1894 гг. СПб., 1897; Бернштам А. Н. Избранные труды по археологии и истории кыргызов и Кыргызстана. В 2-х томах. Т. II. Б., 1998; Материалы по истории кыргызов и Кыргызстана. Б., 2003, Т.1.<br />''Ө. Осмонов.'' | |||
[[Category: 2-том]] | [[Category: 2-том]] | ||
06:05, 19 Июнь (Кулжа) 2024 -га соңку нускасы
БАРСКАН, Б а р с х а н – орто кылымдагы (VIII–XIII кылымдар) калктуу шаарлардын бири. Барскан шаары тууралуу маалыматтар Ибн Хордадбек, Кудама, Гардизи, Махмуд Кашгари жана башка эмгектеринде кезигет. Ибн Хордадбех Барскан менен Тибетти (ат-Туббат) катарлаш Чыгыштын (ал-Машрик) орто ченине жайгаштырган. Абу-л-Фараж Кудаманын «Китаб ал-хараж» деген эмгегинде «Үстүңкү» (Өйдөкү) жана «Астыңкы» (Төмөнкү) деген эки Барскан тууралуу эскерилет. «Үстүңкү Барскан» айланасын тоолор курчаган көлдүн жээгинде жайгашкан өзүнчө ээлик экенин, алардын аскеринин саны 20 миңге жетерин жана ал шаарда жашаган «түрктөр» өтө баатыр болуп, алардын он жоокери жүз карлукка татый турганын белгилейт. Ал ээликте 4 чоң жана 5 чакан шаарча болгон. Кудама мындан тышкары «Астыңкы» Барскан Тараз шаарына жакын жерде болгонун көрсөтөт. Ал эми автору белгисиз Худуд-ал-Алам аттуу эмгекте чигилдер менен тогуз огуздар (Toghuzghuz) мекендеген жердин ортосунда Ысык-Көл деген көл болуп, Барскан шаары ошол көлдүн жээгинен орун алган. Гардизи боюнча Ысык-Көлдүн аяк-башы 7 күндүк жол болуп, Тоңдон (Tung) Барсканга чейин үч күндө жеткен. Автор ал шаардын аталышын Александр Македонский тарабынан көчүрүлүп келген перс (фарс, барс) улутуна байланыштырган. Барскандын башчысы (дихкан) «манак» деген титул алып жүргөн. Махмуд Кашгари Барскан (Barskhan) шаарынын тургундарынын тилиндеги айрым айырмачылыктарды көрсөтүп, шаарды узундугу отуз, туурасы он фарсах келген Ысык-Көлдүн жээгине жайгаштырган. Шаар аркылуу Улуу жибек жолунун бир тармагы өтүп, Чыгыш менен Батышты байланыштырган түйүн болуп, түргөш, карлук, караханид жана кидан мамлекеттеринин саясий, экономикалык жана маданий турмушунда маанилүү роль ойногон. 1940-жылы А. Бернштам жетектеген археологиялык экспедиция Тоң булуңунан Түпкө чейин жети шаарчаны аныктаган.
Ад.: Материалы по истории туркмен и Туркмении, Т. I. VII—XV вв. Арабские и персидские источники. М.-Л., 1939; Ибн Хордадбех. Книга путей и стран. /Пер. с араб., коммент., исслед., указ. и карты Н. Велихановой. Баку, 1986; Диван Лугат ат-Турк Махмуда ал-Кашгари. /Перевод, предисловие и комм. З.-А. М. Ауэзовой. А., 2005; Бартольд В. В. Отчёт о поездке в Среднюю Азию с научною целью 1893–1894 гг. СПб., 1897; Бернштам А. Н. Избранные труды по археологии и истории кыргызов и Кыргызстана. В 2-х томах. Т. II. Б., 1998; Материалы по истории кыргызов и Кыргызстана. Б., 2003, Т.1.
Ө. Осмонов.