БАЛЬЗАК

БАЛЬЗАК Оноре де (20. 5. 1799, Тур - 18. 8.1850, Париж) - француз жазуучусу. Вандом кол­лежинде, Парижде укук таануу мектебинде оку­ган. Жаш кезинде философияга өтө кызыккан. Француз агартуучуларынын материализми Бальзакка күчтүү таасирин тийгизген. Саясий көз карашы боюнча ал легити­мист болгон. 1822-25-жылдарда түрдүү псевдонимдер м-н 8 роман жарыялаган. «Чиги­рим булгаары» (1830) рома­нын чыгармачылык ишинин баш­талышы деп санаган. 1829- жылдан жалпы мазмуну, каармандары бири-бири м-н байланышкан 90 чыгармадан - роман, аңгемеден турган «Адам комедиясы» эпопеясын жаза баштаган, анын ичинде ро­мандары: «Белгисиз шедевр» (1831), «Евгения Гранде» (1833), «Горио ата» (1834-35), «Цезарь Биротто» (1837), «Унутулган кыялдар» (1837-

43), «Кузина Бетта» (1846). Бул эпопеясында 1816-46-жылдарда француз коомун кеңири камтып, анын карама-каршылыктарын, саясий, экономикалык, моралдык турум-турпатын, адеп-ахлакты реа­листтик мүнөздө ачып берген. Жеке адамдын коом м-н тарыхка багынычтуулугу, коомдун өкүлдөрүнүн идеалдары, жашоо принциптери «Гобсек» (1830), «Нусингендин банк үйү» (1838), «Дыйкандар» (1844) өңдүү ири чыгармаларында ашкереленген, ал түрдүү мүнөздөгү классикалык образдардын бүтүндөй бир галереясын түзгөн. «Бальзак француздарды 5 миң кишиге көбөйттү» деген афоризм да ушундан улам чыккан. Анын чыгармалары дүйнөлүк көркөм өнүгүшкө зор таа­сир тийгизген. Мисалы, А. С. Пушкин, В. Г. Белинский, А. И. Герцен, И. А. Тургенев, Л. Н. Толстой, айрыкча Ф. М. Достоевский м-н М. Горький анын чыгармачылык мектебинен өткөн. Айрым чыгармалары кыргыз тилине которулган.