ДАНИЯРОВ Базаркул: нускалардын айырмасы
vol_3>KadyrM No edit summary |
м (Temirkan moved page ДАНИЯРОВ to ДАНИЯРОВ Базаркул) |
||
| (4 intermediate revisions by 2 users not shown) | |||
| 1 сап: | 1 сап: | ||
'''ДАНИЯРОВ''' | '''ДАНИЯРОВ''' '''Базаркул''' (20. 10. 1897, Чүй облусу, Кемин району, Кайыӊды айылы – 1. 12. 1942, Рос­сия, Свердлов облусу, Ивдель шаары) – тилчи, алгач­кы кыргыз агартуучусу, окумуштуу педагог, жогорку ж-а атайы орто билим берүү система­сын түзүүчүлөрдөн, саясий котормочу. «Эркин- Тоо» гезитин чыгарууга, кыргыз тилинин тер­миндерин түзүүгө чоӊ салым кошкон. 1916-жылы ''Үркүнгө'' катышкан. Октябрь революциясына чейин Шабдандын диний медресесинде, Токмоктогу орус-татар тузем мектебинде, Верныйдагы муга- | ||
[[File: | [[File:ДАНИЯРОВ29.png | thumb | none]] | ||
лимдер курсунда, СССР Эл агартуу комиссариатынын Ташкенттеги Түркстан эл агартуу институтунда (1919-24) окуган. Эмгек жолун 1923- жылы институтта окуп жүргөндө жумушчу жаштар курсунда мугалим болуудан башта­ган. 1924-жылы Ош, Жалал-Абадда мугалимдердин ж-а айыл чарба кызматкерлери­нин билимин бышыктоо курстарын (кийин бул курстардын негизинде Ош, Жалал-Абад педтех­никумдары түзүлгөн) уюштуруп, кыргыз тили ж-а адабият сабактарын окуткан, бир эле учурда Ош округдук аткаруу комитетинин эл агартуу бө­лүмүн жетектеген. Ташкенттеги, кийин Пиш­пекке которулган Кыргыз Академиялык илимий борборунда илимий катчы болгон (1924). 1925-жылы Пишпектеги Кыргыз агартуу институтун (Киринп­рос) П. К. ''Юдахин'' м-н бирге түптөп ачышкан, анда окуу бөлүмүнүн жетекчиси болуп иштеген. 1927-жылы институт Кыргыз борбордук педтехникумга айла­нып, Данияров директорлук кызматты өтөгөн (1929– 31). Ал ''Сагымбай'' Орозбак уулунун айтуусунда «Манас» эпосун кагазга түшүргөн, «Семетейге» арнап илимий эмгек жазган. Данияров кыргыз жазуусун араб алфавитинен латын алфавитине которуу­га катышкан. 1928-жылы чыккан «Метр чендери», «Эсеп китеби» (А. Шабданов м-н бирге), «Чоӊдорго кат таануу алиппеси» (И. Арабаев, К. Ты­ныстанов м-н бирге) аттуу алгачкы окуу китеп­теринин, окуу программаларынын ж-а бир нече методикалык колдонмонун автору. Эл агартуу комиссариатында окуу-методикалык сектор башчысы, баштапкы партиялык ячейканын секрета­ры (1931–35). Ташкенттеги САКУда – Кызыл профессурада окуган (1932–33), республикалык илимий кыз­маткерлер бюросунун секциясын башкарган (1933–35). 1935-жылы улутчул деген жалаа м-н ком­мунисттик партиянын катарынан чыгарылып, Ош пахта-талаачылык техникумуна мугалим­дикке жиберилген. 1937-жылы «Социал-Туран» пар­тиясынын мүчөсү деген негизсиз күнөө коюлуп, камакка алынган. 1942-жылы Ивдель-«Н» колония­сында каза болгон. 1959-жылы акталган. 1990-жылы Кыргызстан КП БК бюросунда партияга мүчөлүгү ка­лыбына келтирилген. | |||
( | |||
''К. Орузбаева.'' | |||
[[Category: 3-том, 5-85 бб]] | |||
09:25, 25 Март (Жалган куран) 2025 -га соңку нускасы
ДАНИЯРОВ Базаркул (20. 10. 1897, Чүй облусу, Кемин району, Кайыӊды айылы – 1. 12. 1942, Россия, Свердлов облусу, Ивдель шаары) – тилчи, алгачкы кыргыз агартуучусу, окумуштуу педагог, жогорку ж-а атайы орто билим берүү системасын түзүүчүлөрдөн, саясий котормочу. «Эркин- Тоо» гезитин чыгарууга, кыргыз тилинин терминдерин түзүүгө чоӊ салым кошкон. 1916-жылы Үркүнгө катышкан. Октябрь революциясына чейин Шабдандын диний медресесинде, Токмоктогу орус-татар тузем мектебинде, Верныйдагы муга-
лимдер курсунда, СССР Эл агартуу комиссариатынын Ташкенттеги Түркстан эл агартуу институтунда (1919-24) окуган. Эмгек жолун 1923- жылы институтта окуп жүргөндө жумушчу жаштар курсунда мугалим болуудан баштаган. 1924-жылы Ош, Жалал-Абадда мугалимдердин ж-а айыл чарба кызматкерлеринин билимин бышыктоо курстарын (кийин бул курстардын негизинде Ош, Жалал-Абад педтехникумдары түзүлгөн) уюштуруп, кыргыз тили ж-а адабият сабактарын окуткан, бир эле учурда Ош округдук аткаруу комитетинин эл агартуу бөлүмүн жетектеген. Ташкенттеги, кийин Пишпекке которулган Кыргыз Академиялык илимий борборунда илимий катчы болгон (1924). 1925-жылы Пишпектеги Кыргыз агартуу институтун (Киринпрос) П. К. Юдахин м-н бирге түптөп ачышкан, анда окуу бөлүмүнүн жетекчиси болуп иштеген. 1927-жылы институт Кыргыз борбордук педтехникумга айланып, Данияров директорлук кызматты өтөгөн (1929– 31). Ал Сагымбай Орозбак уулунун айтуусунда «Манас» эпосун кагазга түшүргөн, «Семетейге» арнап илимий эмгек жазган. Данияров кыргыз жазуусун араб алфавитинен латын алфавитине которууга катышкан. 1928-жылы чыккан «Метр чендери», «Эсеп китеби» (А. Шабданов м-н бирге), «Чоӊдорго кат таануу алиппеси» (И. Арабаев, К. Тыныстанов м-н бирге) аттуу алгачкы окуу китептеринин, окуу программаларынын ж-а бир нече методикалык колдонмонун автору. Эл агартуу комиссариатында окуу-методикалык сектор башчысы, баштапкы партиялык ячейканын секретары (1931–35). Ташкенттеги САКУда – Кызыл профессурада окуган (1932–33), республикалык илимий кызматкерлер бюросунун секциясын башкарган (1933–35). 1935-жылы улутчул деген жалаа м-н коммунисттик партиянын катарынан чыгарылып, Ош пахта-талаачылык техникумуна мугалимдикке жиберилген. 1937-жылы «Социал-Туран» партиясынын мүчөсү деген негизсиз күнөө коюлуп, камакка алынган. 1942-жылы Ивдель-«Н» колониясында каза болгон. 1959-жылы акталган. 1990-жылы Кыргызстан КП БК бюросунда партияга мүчөлүгү калыбына келтирилген.
К. Орузбаева.