ДЕ БРОЙЛЬ ТОЛКУНУ: нускалардын айырмасы
vol_3>KadyrM No edit summary |
No edit summary |
||
| (One intermediate revision by one other user not shown) | |||
| 1 сап: | 1 сап: | ||
'''ДЕ БРО́ЙЛЬ ТОЛКУНУ''' – | '''ДЕ БРО́ЙЛЬ ТОЛКУНУ''' – микро бөлүкчөлөр м-н байланышкан ж-а алардын кванттык та­биятын чагылдырган толкун. 1924-жылы франциялык фи­зик Л. де Бройль мурда далилденген ''фотондор­дун'' корпускулалык-толкундук касиетине баш­ка микро бөлүкчөлөр да (электрон, протон, ме­зондор ж. б.) ээ болот деген гипотезаны бирин­чи айткан. Ошондой эле, микро бөлчөктөрдүн толкун­дук ж-а корпускулалык касиеттери арасында­гы сандык катыштар фотондордукундай деп бо­жомолдогон. Бөлүкчө энергияга (ε) ж-а импуль­ска (''p'') ээ болсо, анда ал бөлүкчө м-н жыштыгы v=ε/''h'' ж-а уз. λ=''h/p'' болгон толкун байланыш­кан, мында ''h~''6 · 10<sup>–27 </sup>''эрг ·c'' – Планк туруктуу­лугу. Мындай толкун де Бройль толкуну деп аталат, анын узундугу λ=''h/m'', мында ''m'' – бөлүкчөнүн массасы, υ – ылдамдыгы. Бөлүкчөнүн массасы ж-а ылдам­дыгы канчалык кичине болсо, бул толкундун узундугу ошончолук чоӊ болот. Мисалы, 1 ''м/с'' ыл­дамдыкта кыймылдап келе жаткан массасы 1 ''г'' бөлүкчө толкун узундугу λ≈10<sup>–18</sup>C га барабар толкунга туура келет. Бирок иш жүзүндө мындай толкун­ду байкоо мүмкүн эмес. Де Бройль божомолун 1927-жылы америкалык физиктер К. Дэвиссон м-н Л. Жер­мер далилдеген. Азыркы мезгилде де Бройль толкуну инженердик иштерде кеӊири колдонулат. | ||
[[Category: 3-том, 5-85 бб]] | |||
08:58, 26 Март (Жалган куран) 2025 -га соңку нускасы
ДЕ БРО́ЙЛЬ ТОЛКУНУ – микро бөлүкчөлөр м-н байланышкан ж-а алардын кванттык табиятын чагылдырган толкун. 1924-жылы франциялык физик Л. де Бройль мурда далилденген фотондордун корпускулалык-толкундук касиетине башка микро бөлүкчөлөр да (электрон, протон, мезондор ж. б.) ээ болот деген гипотезаны биринчи айткан. Ошондой эле, микро бөлчөктөрдүн толкундук ж-а корпускулалык касиеттери арасындагы сандык катыштар фотондордукундай деп божомолдогон. Бөлүкчө энергияга (ε) ж-а импульска (p) ээ болсо, анда ал бөлүкчө м-н жыштыгы v=ε/h ж-а уз. λ=h/p болгон толкун байланышкан, мында h~6 · 10–27 эрг ·c – Планк туруктуулугу. Мындай толкун де Бройль толкуну деп аталат, анын узундугу λ=h/m, мында m – бөлүкчөнүн массасы, υ – ылдамдыгы. Бөлүкчөнүн массасы ж-а ылдамдыгы канчалык кичине болсо, бул толкундун узундугу ошончолук чоӊ болот. Мисалы, 1 м/с ылдамдыкта кыймылдап келе жаткан массасы 1 г бөлүкчө толкун узундугу λ≈10–18C га барабар толкунга туура келет. Бирок иш жүзүндө мындай толкунду байкоо мүмкүн эмес. Де Бройль божомолун 1927-жылы америкалык физиктер К. Дэвиссон м-н Л. Жермер далилдеген. Азыркы мезгилде де Бройль толкуну инженердик иштерде кеӊири колдонулат.