ДЕЗОКСИРИБОНУКЛЕИН КИСЛОТАСЫ (ДНК): нускалардын айырмасы
vol_3>KadyrM No edit summary |
м (Temirkan moved page ДЕЗОКСИРИБОНУКЛЕИ́Н КИСЛОТАСЫ (ДНК) to ДЕЗОКСИРИБОНУКЛЕИН КИСЛОТАСЫ (ДНК)) |
||
| (3 intermediate revisions by 3 users not shown) | |||
| 1 сап: | 1 сап: | ||
'''ДЕЗОКСИРИБОНУКЛЕИН КИСЛОТАСЫ (ДНК)'''– бардык тирүү организмдердин, көпчүлүк вирустарда тукум куугучтукту сактоочу нукле­ин кислоталарынын бири. Дезоксирибонуклеин кислотасы бардык клеткалар­да болуп, белоктун биосинтезин иретке салат. ДНК өсүмдүк жана жаныбар клеткаларынын яд­росундагы хромосомада чогулган. ДНК молеку­ласы коваленттик байланыш аркылуу бирик­кен нуклеотиддерден турат. Нуклеотиддердин курамына: азот негиздери, пурин (аденин же гу­анин) менен пиримидин (тимин же цитозин), де­зоксирибоза, фосфор кислотасы кирет. Нуклеотид­дин ырааттуулугу ДНКнын биринчилик түзүлүшү деп аталат. Ар бири табигый ДНКнын биринчилик түзүлүшү, анын каси­еттерин мүнөздөйт. 1953-жылы америкалык окумуш­туулар Ж. Уотсон жана Ф. Крик ДНК моде­лин аныкташкан.[[File:ДЕЗОКСИРИБОНУКЛЕИ́Н КИСЛОТАСЫ (ДНК)62.png | thumb | ДНКнын кош спиралы­нын Уотсон – Крик су­нуштаган модели.]] | |||
вирустарда тукум куугучтукту сактоочу нукле­ин | Бул модель боюнча ДНК оӊ оролгон, бири бирине карама-каршы багытталган эки полинуклеотид тизмектен турган спираль. Ал – ДНКнын экин­чилик түзүлүшү. Кант менен фосфор кислоталары спи­ралдын четтеринде, азот негиздери спиралдын ичинде перпендикулярдуу молекула огуна жай­гашкан. ДНКдагы эки тизмектеги негиздер суу­тек байланышы аркылуу биригет. Көпчүлүк орга­низмде ДНК эки тизмектүү түз сызыктуу же шакек формасында болот. ДНК полимераза ферментинин таасири астында пайда болот. ДНКнын биологиялык мааниси чоӊ. Ал тукум куугуч­туктун материалдык негизин түзөт; анда орга­низмдин түзүлүшү, өөрчүшү, белгилери жөнүндөгү маалыматтар сакталат жана ал аркылуу укум­дан тукумга берилет. [[Category: 3-том, 5-85 бб]] | ||
ДНКнын биринчилик түзүлүшү деп аталат. Ар бири табигый ДНКнын биринчилик түзүлүшү, анын каси­ | |||
[[File:ДЕЗОКСИРИБОНУКЛЕИ́Н КИСЛОТАСЫ (ДНК)62.png | thumb | ДНКнын кош спиралы­нын Уотсон – Крик су­нуштаган модели.]] | |||
Бул модель | |||
04:13, 27 Март (Жалган куран) 2025 -га соңку нускасы
ДЕЗОКСИРИБОНУКЛЕИН КИСЛОТАСЫ (ДНК)– бардык тирүү организмдердин, көпчүлүк вирустарда тукум куугучтукту сактоочу нуклеин кислоталарынын бири. Дезоксирибонуклеин кислотасы бардык клеткаларда болуп, белоктун биосинтезин иретке салат. ДНК өсүмдүк жана жаныбар клеткаларынын ядросундагы хромосомада чогулган. ДНК молекуласы коваленттик байланыш аркылуу бириккен нуклеотиддерден турат. Нуклеотиддердин курамына: азот негиздери, пурин (аденин же гуанин) менен пиримидин (тимин же цитозин), дезоксирибоза, фосфор кислотасы кирет. Нуклеотиддин ырааттуулугу ДНКнын биринчилик түзүлүшү деп аталат. Ар бири табигый ДНКнын биринчилик түзүлүшү, анын касиеттерин мүнөздөйт. 1953-жылы америкалык окумуштуулар Ж. Уотсон жана Ф. Крик ДНК моделин аныкташкан.
62.png){kind=link}
Бул модель боюнча ДНК оӊ оролгон, бири бирине карама-каршы багытталган эки полинуклеотид тизмектен турган спираль. Ал – ДНКнын экинчилик түзүлүшү. Кант менен фосфор кислоталары спиралдын четтеринде, азот негиздери спиралдын ичинде перпендикулярдуу молекула огуна жайгашкан. ДНКдагы эки тизмектеги негиздер суутек байланышы аркылуу биригет. Көпчүлүк организмде ДНК эки тизмектүү түз сызыктуу же шакек формасында болот. ДНК полимераза ферментинин таасири астында пайда болот. ДНКнын биологиялык мааниси чоӊ. Ал тукум куугучтуктун материалдык негизин түзөт; анда организмдин түзүлүшү, өөрчүшү, белгилери жөнүндөгү маалыматтар сакталат жана ал аркылуу укумдан тукумга берилет.