ДАЛЬТОНИЗМ

ДАЛЬТОНИ́ЗМ , т ү с т а а н ы б о о – көздүн айрым түстөрдү ажырата албоосу. Муну физик ж-а химик Ж. Дальтон 1-жолу сыпаттап жаз­ган (1794), кийин ал «дальтонизм» деп атал­ган. Дальтонизмде кызыл ж-а жашыл түстү начар көрөт же дээрлик байкабайт, ошондуктан өзүн курча­ган чөйрөнүн түсүн туура эмес кабыл алат. Көк түстү тааныбоо сейрек кездешет. Бул көздүн тор­чосунда бир же бир нече типтеги элементтердин жок болушу м-н түшүндүрүлөт. Дальтонизмдин тубаса ж-а ар түрдүү себептердин негизинде кийин пайда болгон түрү бар. Тубаса түрү эркектерде 8%, аял­дарда 0,5%ке чейин кезигет, ошондой эле бул тукум куума болуп, атасынан кызы аркылуу эркек жээн неберелерине берилет. Тубаса түс тааны­багандар ачык ж-а кочкул түстү айра албайт. Кийин пайда болгон дальтонизм ар кандай оорулар (глау­кома, көрүү нервинин куурап калышы, мээнин шишик оорусу ж. б.) м-н жабыркагандарда кез­дешет. Түстөрдү тааныбагандар 70%ке чейин жолугат. Тубаса түс тааныбагандар айыкпайт, ал эми кийин пайда болгон дальтонизмди өз убагында дарылап, калыбына келтирүүгө болот. Түстү ажырата албоо байкалары менен врачка кайрылуу керек. Түстөрдү туура эмес кабылдоо көпкө чейин оорулуунун өзүнө жана айланадагыларга сезилбөөсү мүмкүн. Ошондуктан түстөрдү ажыратууну текшерүүнүн мааниси чоң, себеби ал ар кандай кырсыкка чалдыктырышы мүмкүн. Дальтонизм менен жабыркагандар транспорт айдоого, ошондой эле түрдүү кырсыкка дуушарлантуучу өн­дүрүшкө жиберилбейт. Аны аныктоо үчүн ата­йын түстүү таблица ж-а аппарат колдонулат.