ЖАЙСАҢ ЫРЧЫ: нускалардын айырмасы
vol3>KadyrM No edit summary |
мNo edit summary |
||
| (One intermediate revision by one other user not shown) | |||
| 1 сап: | 1 сап: | ||
<b type='title'>ЖАЙСАҢ ЫРЧЫ</b> – алгачкы манасчы. | <b type='title'>ЖАЙСАҢ ЫРЧЫ</b> – алгачкы манасчы. Жайсаң ырчынын тарыхта болгондугу жөнүндө маалыматтар жок. 14– 18-к-да Жайсаң деген ат Юань династиясынын (1260–1368) мезгилиндеги кытайдын «Цзайсян» деген даражасына байланыштуу пайда болгон. Бул даража термин (зайсан) кийинчерээк 14– 15-кылымдан тартып ойроттор м-н моңголдордун арасына кеңири тарап, алардын феодалдык ак сөөктөрүнө да колдонула баштаган. Кийин кыр­гыздарга ойрот-моңголдор аркылуу кирип, эн­чилүү ат катары колдонулуп калган. С. Орозба­ковдун варианты б-ча Жайсан ырчы Манас м-н Ка­йыпдаңдын урушунан кийинки окуяда эскерил­ген. Манас Кайыпдаңды согушта жеңип, анын кызы Карабөрктү алганда тигилген боз үйдүн жасалгасын: «Салтанатын көргөндө, Жайсаң ырчы дегени, Жалаң үйдүн порумун, Жарым күнү ырдаган» деп, ырчынын аты аталат. «Манас» эпосун алгач айтып чыккан ырчы болушу мүм­күн, бирок бул пикирди негиз катары кароого болбойт» деген М. <i>Ауэзов.</i> Жумгалдык Бүбү Ма­риям Муса кызынын айтуусунда «Жайсаң» ат­туу 10 томдон турган китеби жарык көргөн (2009). | ||
тарыхта болгондугу | |||
| 6 сап: | 5 сап: | ||
Ад.: <i>Ауэзов М</i>. Киргизская народная героическая поэма «Манас»//Киргизский героический эпос | Ад.: <i>Ауэзов М</i>. Киргизская народная героическая поэма «Манас»//Киргизский героический эпос | ||
«Манас». М., 1961; <i>Юнусалиев Б.</i> «Манас». // Манас. 1-китеп. Ф., 1958; <i>Бартольд В. В.</i> Кыргыз жана Кыргызстан тарыхы боюнча тандалма эмгектер. Б., 1997; <i>Үмөт уулу Жайсаң.</i> Айкөл Манас. Дастан. 1– 10-китеп. Б., 2009. <i>Т. Бакчиев. </i>[[Категория:3-том, 215-326 бб]] | «Манас». М., 1961; <i>Юнусалиев Б.</i> «Манас». // Манас. 1-китеп. Ф., 1958; <i>Бартольд В. В.</i> Кыргыз жана Кыргызстан тарыхы боюнча тандалма эмгектер. Б., 1997; <i>Үмөт уулу Жайсаң.</i> Айкөл Манас. Дастан. 1– 10-китеп. Б., 2009. <i>Т. Бакчиев. </i>[[Категория:3-том, 215-326 бб]] | ||
10:45, 29 Апрель (Чын куран) 2025 -га соңку нускасы
ЖАЙСАҢ ЫРЧЫ – алгачкы манасчы. Жайсаң ырчынын тарыхта болгондугу жөнүндө маалыматтар жок. 14– 18-к-да Жайсаң деген ат Юань династиясынын (1260–1368) мезгилиндеги кытайдын «Цзайсян» деген даражасына байланыштуу пайда болгон. Бул даража термин (зайсан) кийинчерээк 14– 15-кылымдан тартып ойроттор м-н моңголдордун арасына кеңири тарап, алардын феодалдык ак сөөктөрүнө да колдонула баштаган. Кийин кыргыздарга ойрот-моңголдор аркылуу кирип, энчилүү ат катары колдонулуп калган. С. Орозбаковдун варианты б-ча Жайсан ырчы Манас м-н Кайыпдаңдын урушунан кийинки окуяда эскерилген. Манас Кайыпдаңды согушта жеңип, анын кызы Карабөрктү алганда тигилген боз үйдүн жасалгасын: «Салтанатын көргөндө, Жайсаң ырчы дегени, Жалаң үйдүн порумун, Жарым күнү ырдаган» деп, ырчынын аты аталат. «Манас» эпосун алгач айтып чыккан ырчы болушу мүмкүн, бирок бул пикирди негиз катары кароого болбойт» деген М. Ауэзов. Жумгалдык Бүбү Мариям Муса кызынын айтуусунда «Жайсаң» аттуу 10 томдон турган китеби жарык көргөн (2009).
Ад.: Ауэзов М. Киргизская народная героическая поэма «Манас»//Киргизский героический эпос «Манас». М., 1961; Юнусалиев Б. «Манас». // Манас. 1-китеп. Ф., 1958; Бартольд В. В. Кыргыз жана Кыргызстан тарыхы боюнча тандалма эмгектер. Б., 1997; Үмөт уулу Жайсаң. Айкөл Манас. Дастан. 1– 10-китеп. Б., 2009. Т. Бакчиев.