ЖЫЛ СҮРҮҮ

ЖЫЛ СҮРҮҮ – салттуу турмушта мезгилдин агы­мын, окуянын мөөнөтүн, кишинин жашын ж. б. эсептөө ыкмасы. Кыргыздарда Ж. с. кай­таланма мүнөзгө ээ. Кыргыздын элдик Ж. с-сү 12 жаныбардын аты м-н аталган: чычкан, уй, барс, коён, улуу (балык), жылан, жылкы, кой, мечин (маймыл), тоок, ит, доңуз. Кишинин жа­шын аныктаганда кайсы жылы төрөлсө, ошон­дон баштап ирети бузулбай санала берген. Он эки жыл толук айланып, он үчүнчүгө кеткенде мүчөл жыл деп айтылган. Биринчи мүчөлдү 12 эмес, 13 деп эсептегени адамдын курсакта жат­канын кошуп эсептөөгө байланыштуу. Адамдын жашын аныктап билгендер жыл сүргүчтөр деп аталган. Алар төрөлгөн жылына карата жа­шын, жашына карата төрөлгөн жылын анык­ташкан.

Ад.: Захарова И. В. Двенадцатилетний животный цикл у народов Центральной Азии // Тр. Ин-та исто­рии, археологии и этнографии АН Каз. ССР. Т. 8. А.-А., 1960; Искаков М. Халык календары. А.-А., 1963; Кыргыздар: санжыра, тарых, мурас, салт. т. 1, Б., 1991; Солтоноев Б. Кызыл кыргыз тарыхы. Б., 1993; Фиельструп Ф. А. Из обрядовой жизни киргизов нач. 20-в. М., 2002. А. Көчкүнов.