ЖЕРДИН ЖАСАЛМА ЖАНДООЧУЛАРЫ: нускалардын айырмасы
м (1 версия) |
No edit summary |
||
| 1 сап: | 1 сап: | ||
<b type='title'>ЖЕРДИН ЖАСАЛМА ЖАНДООЧУЛАРЫ</b> | <b type='title'>ЖЕРДИН ЖАСАЛМА ЖАНДООЧУЛАРЫ</b> –Жер орбитасына чыгарылган космосто учуучу аппараттар (космос кемеси, экипажы бар орби­талык станция ж-а автоматтык жандоочу). Автоматтык жандоочу (адам иштебей турган) башка жандоочулардан констр-сы боюнча айырма­ланат. Жердин жасалма жандоочулары орбитага биринчи космос ыл­дамдыгынан кем эмес ылдамдыкта көп баскыч­туу ракеталардын жардамы м-н чыгарылат. Жердин жасалма жандоочудары өз максаты, аткара турган милдети, орбитасы, бортундагы жабдуулардын тиби боюнча ар кандай түргө бөлүнөт. Илим-изилдөө жүргүзүүчү жан­доочулары Жер ж-а анын тегерегиндеги мей­киндик жөнүндө маалымат алуу ж-а астрономия, биология, медицина ж. б. боюнча изилдөө жүргүзөт. Орбитасы тегерек, эллипстик, экватордук, уюл­дук ж-а туруктуу жандоочулар бар. Туруктуу жандоочу жер бетинен 35 860 <i>км</i> алыстыкта бир чекитте «асылып турат», алар байланыш үчүн өтө ыңгайлуу. Жандоочулардын өлчөмү, масса­сы ар түрдүү. Биринчи жандоочунун диаметри 0,58 <i>м</i>, массасы 83,6 <i>кг</i> болгон. Эң кичине жан­доочунун массасы 700 <i>г</i>, ал эми «Протон-4» деген жандоочунуку – 17 т. Алгачкы Жжердин жасалма жандоочуларыны бири 1957-ж. 4-октябрда учурулган. Колдонмо жандоочу эл чарбасына керектүү маалымат жый­найт ж-а ракета-космостук техниканы сынайт. Байланыш жандоочу – телекөрсөтүү програм­масын берет, радио, телефон, телеграф байла­нышын камсыз кылат. Мисалы, «Молния» жан­доочусу КМШ өлкөлөрүнүн борбордук телекөрсөтүү [[File:ЖЕРДИН ЖАСАЛМА ЖАНДООЧУЛАРЫ4.png | thumb | Метеорологиялык жандоочу.]] | ||
аппараттар (космос кемеси, экипажы бар орби­талык станция ж-а автоматтык жандоочу). Автоматтык жандоочу (адам иштебей турган) башка жандоочулардан констр-сы | |||
чекитте «асылып турат», алар байланыш үчүн | |||
өтө ыңгайлуу. Жандоочулардын өлчөмү, масса­сы ар түрдүү. Биринчи жандоочунун диаметри 0,58 <i>м</i>, массасы 83,6 <i>кг</i> болгон. Эң кичине жан­доочунун массасы 700 <i>г</i>, ал эми «Протон-4» деген жандоочунуку – 17 т. Алгачкы | |||
[[File:ЖЕРДИН ЖАСАЛМА ЖАНДООЧУЛАРЫ4.png | thumb | Метеорологиялык жандоочу.]] | |||
[[File:ЖЕРДИН ЖАСАЛМА ЖАНДООЧУЛАРЫ5.png | thumb | Байланыш жандоочусу.]] | [[File:ЖЕРДИН ЖАСАЛМА ЖАНДООЧУЛАРЫ5.png | thumb | Байланыш жандоочусу.]] | ||
[[File:ЖЕРДИН ЖАСАЛМА ЖАНДООЧУЛАРЫ6.png | thumb | Навигациялык жандоочу.]] | [[File:ЖЕРДИН ЖАСАЛМА ЖАНДООЧУЛАРЫ6.png | thumb | Навигациялык жандоочу.]] | ||
[[File:ЖЕРДИН ЖАСАЛМА ЖАНДООЧУЛАРЫ7.png | thumb | Байкоо жүргүзүүчү жандоочу.]] | [[File:ЖЕРДИН ЖАСАЛМА ЖАНДООЧУЛАРЫ7.png | thumb | Байкоо жүргүзүүчү жандоочу.]] | ||
программасын жеткирет. М е т е о р о л | программасын жеткирет. М е т е о р о л о г и я л ы к ж а н­ д о о ч у – Жердеги станцияга Жердин булут, кар, муз катмары, жер бетинин ж-а атмосферанын температурасы жөнүндөгү маалыматты берип турат. «Космос» сериясындагы жандоочулардан, «Ти­рос», «Эсса», «Тимбус» метеорологиялык жандоочула­рынан алынган маалымат аба ырайын алдын ала тактайт, жакындап келаткан бороон-чап­кын жөнүндө эскертет. Н а в и г а ц и я л ы к ж а н ­д о о ч у – деңиз кемесинин Дүйнөлүк океанда­гы абалын аныктайт. Жердин жаратылыш бай­лыгын иликтей турган жандоочу да бар. Ал айыл чарба өсүмдүгүнүн түшүмүн алдын ала айтат, пайда­луу кен чыга турган жерди, зыянкечи көп то­койду аныктап, жаратылыш чөйрөсүнүн булга­нышын көзөмөлдөйт. [[Категория:3-том, 327-448 бб]] | ||
«Космос» сериясындагы жандоочулардан, «Ти­рос», «Эсса», «Тимбус» | |||
өсүмдүгүнүн түшүмүн алдын ала айтат, пайда­луу кен чыга турган жерди, зыянкечи көп то­койду аныктап, жаратылыш чөйрөсүнүн булга­нышын көзөмөлдөйт. [[Категория:3-том, 327-448 бб]] | |||
08:26, 18 Июнь (Кулжа) 2025 -га соңку нускасы
ЖЕРДИН ЖАСАЛМА ЖАНДООЧУЛАРЫ –Жер орбитасына чыгарылган космосто учуучу аппараттар (космос кемеси, экипажы бар орбиталык станция ж-а автоматтык жандоочу). Автоматтык жандоочу (адам иштебей турган) башка жандоочулардан констр-сы боюнча айырмаланат. Жердин жасалма жандоочулары орбитага биринчи космос ылдамдыгынан кем эмес ылдамдыкта көп баскычтуу ракеталардын жардамы м-н чыгарылат. Жердин жасалма жандоочудары өз максаты, аткара турган милдети, орбитасы, бортундагы жабдуулардын тиби боюнча ар кандай түргө бөлүнөт. Илим-изилдөө жүргүзүүчү жандоочулары Жер ж-а анын тегерегиндеги мейкиндик жөнүндө маалымат алуу ж-а астрономия, биология, медицина ж. б. боюнча изилдөө жүргүзөт. Орбитасы тегерек, эллипстик, экватордук, уюлдук ж-а туруктуу жандоочулар бар. Туруктуу жандоочу жер бетинен 35 860 км алыстыкта бир чекитте «асылып турат», алар байланыш үчүн өтө ыңгайлуу. Жандоочулардын өлчөмү, массасы ар түрдүү. Биринчи жандоочунун диаметри 0,58 м, массасы 83,6 кг болгон. Эң кичине жандоочунун массасы 700 г, ал эми «Протон-4» деген жандоочунуку – 17 т. Алгачкы Жжердин жасалма жандоочуларыны бири 1957-ж. 4-октябрда учурулган. Колдонмо жандоочу эл чарбасына керектүү маалымат жыйнайт ж-а ракета-космостук техниканы сынайт. Байланыш жандоочу – телекөрсөтүү программасын берет, радио, телефон, телеграф байланышын камсыз кылат. Мисалы, «Молния» жандоочусу КМШ өлкөлөрүнүн борбордук телекөрсөтүү
программасын жеткирет. М е т е о р о л о г и я л ы к ж а н д о о ч у – Жердеги станцияга Жердин булут, кар, муз катмары, жер бетинин ж-а атмосферанын температурасы жөнүндөгү маалыматты берип турат. «Космос» сериясындагы жандоочулардан, «Тирос», «Эсса», «Тимбус» метеорологиялык жандоочуларынан алынган маалымат аба ырайын алдын ала тактайт, жакындап келаткан бороон-чапкын жөнүндө эскертет. Н а в и г а ц и я л ы к ж а н д о о ч у – деңиз кемесинин Дүйнөлүк океандагы абалын аныктайт. Жердин жаратылыш байлыгын иликтей турган жандоочу да бар. Ал айыл чарба өсүмдүгүнүн түшүмүн алдын ала айтат, пайдалуу кен чыга турган жерди, зыянкечи көп токойду аныктап, жаратылыш чөйрөсүнүн булганышын көзөмөлдөйт.