БАТАЛДЫК ЖАНР

БАТАЛДЫК ЖАНР (фр. bataille – салгылашуу) – аскердик тематикага арналган, негизинен согуш талаасын ж. б. согуш эпизоддорун сүрөттөгөн (көбүнчө живописте) көркөм сүрөт искусствосунун бир тармагы. Баталдык жанрды тарыхый жанрдын өзгөчө бир бөлүгү катары да караса болот. Өзүнүн тарыхый өнүгүшүндө Баталдык жанр аскердик кайратмандыкты даӊктоону өз милдети кылып алган. Байыркы Рим жана Байыркы

М. Б. Греков. Биринчи атчандар армиясынын сурнайчылары.
Мамлекеттик Третьяков галереясы. Москва

Чыгыш (айрыкча Ассирияда) көркөм сүрөт искусствосунда аллегориялык жана символдук мүнөздөгү согуштук чыгармалар кеӊири тараган жана алар сөзсүз баатыр кол башчы – жеӊүүчүнүн образы менен байланыштуу болгон. Орто кылымдагы көркөм сүрөт искусствосунда согуштук сценалар китептеги миниатюрада берилген жана негизинен орто кылымдын хроникаларында иллюстрация катары кездешет. Кайра жаралуу доорунун сүрөтчүлөрүн Баталдык жанрда биринчи кезекте анын драмалык жагын, айыгышкан кармаштын курчушун, салгылашуу эмоциясын сүрөттөп берүү кызыктырган (мисалы, Леонардо да Винчинин «Ангиаридеги салгылашуусу» классикалык үлгү катары эсептелет). Ошол эле учурда татаал ракурстарды окуп үйрөнүүгө, алардын мейкиндикте жана композициялык чечилишине өзгөчө көӊүл бурулуп, согуштун тарыхый-реалдуу кырдаалына азыраак көӊүл бурушкан. 17-кылымдын ортосунан баштап чыныгы драматизмден толук ажыратылган согуш эпизоддорун ар кандай чагылдырган документ – хроникалык Баталдык жанр (мис., Голландияда Ф. Воувермандын сүрөттөрү) өнүгө баштаган. Наполеон согуштарынын доорун чагылдырган Баталдык жанр француз живописинде кеӊири өнүккөн (мисалы, Раффе, Гро, Шарле). Э. Делакруа менен В. Суриковдун эмгектеринде Баталдык жанр жаӊы гуманисттик мазмунда өнүгө баштаган. 19-кылымдын башынан Баталдык жанрда «кут учурган согуш кыйынчылыктары» темасы көбүрөөк орун ала баштаган. Мындай чыгармаларга Ф. Гойянын жана орус баталисти В. Верещагиндин, М. Грековдун эмгектери кирет.