Колдонуучу:Тест макаласы

БИОЛОГИЯЛЫК ТАЗАЛОО – тиричиликтен ж-а өндүрүштөн чыккан булганч сууларды тазалоо ыкмасы. Булганч орг. заттарды (эриген ж-а эри­беген) биохим. жактан бөлүп ажыратуучу (ми­нералга айландыруучу) микроорганизмдердин иш-аракетинин негизинде жүрөт. Бул заттар микроорганизмдердин (бактериялардын) жашоо­тиричилиги үчүн керектүү азык ж-а энергия була­гы. Микроорганизмдердин демалуу процессинде орг. заттар кычкылданып, алардын тиричили­гине керектүү энергия бөлүнүп чыгат. Бул энер­гиянын бир бөлүгү клетка заттарын синтездөөгө, б. а. бактериялардын, кыймылдуу чөгүндүлөр­дүн ж-а тазалоочу курулмалардагы суу бетин­деги организмдердин санынын көбөйүшүнө жум­шалат. Булганч суулардагы орг. бирикмелерди минералга айландырууда бактериялар катышат. Алар кычкылтекти пайдалануусуна жараша 2 топко бөлүнөт: аэробдор (демалганда сууда эри­ген кычкылтекти пайдалануучу) ж-а анаэроб­дор (эркин кычкылтек болбогон шартта жашо­очу). Булганч сууларда эриген орг. заттардан тышкары, калкып жүргөн заттар, чайырлар, майлар кездешет. Б. т-нун алдында тор, кум­тоскучтар, тундургучтар аркылуу ал заттардан сууну арылтуу зарыл. Аэробдуу Б. т. сугат жер­лерде, чыпкалоочу талааларда, биол. көлмө­лөрдө, аэротенктерде, аэрочыпкаларда жүргүзү­лөт. Мындай шарттарда микроорганизмдердин жашоо тиричилиги жогору болот. Анаэробдуу тазалоодо метатенктер (жасалма чөйрө) колдо­нулат. Тазалоочу курулмалар суунун булгануу мүнөзүнө, өлчөмүнө, жерг. шарттарга, суунун тазалык сапаттарына ж. б. жараша тандалып алынат. Толук тазалоонун натыйжасында био­хим. жактан кычкылдануучу орг. заттар сууда дээрлик калбайт. Натыйжада суунун бактерия­лык булгануусу төмөндөп, тунуктуулугу артат. Микроорганизмдердин жашоо-тиричилиги үчүн жетиштүү сандагы биол. элементтери (азот, фос­фор, калий) бар булганч суулар Б. т-дон өткөрү­лөт. Б. т-нун алдында айрым учурларда бул­ганч сууларга биогендик элементтер туздардын эритмеси түрүндө кошулат.

Ад.: Канализация / Под. ред. А. И. Жукова. 4 изд. М., 1969.

Э. Ахматбекова.