ДИСПЕРСИЯЛЫК СИСТЕМА

ДИСПЕРСИЯЛЫК СИСТЕ́МА – бир заттын чөйрөсүндө экинчи бир заттын майда бөлүкчө­лөрү тегиз таралып жүргөн эки же андан көп компоненттерден турган система. Алар диспер­сиялык фазалардан ж-а дисперсиялык чөйрөдөн турат. Мисалы, чаңдуу аба м-н ылай сууда топу­рактын майда бөлүкчөлөрү – дисперсиялык фаза, ал эми аба м-н суу – дисперсиялык чөйрө. Дисперсиялык фазаны пайда кылган бөлүк­чөлөрдүн өлчөмүнө жараша кесек дисперсиялык система – (дисперсиялык фазаны түзгөн бөлүкчөлөрдүн өлчөмү 100 нмден чоң) жогорку дисперсиялык же колоиддик системалар (бөлүкчөлөрдүн өл­чөмү 1 нм кичине болот) болуп бөлүнөт. Диспер­сиялык фазаны түзгөн бөлүкчөлөрдүн өлчөмү а = 10–1–10–7 см же 1–100 нмге чейин өзгөрөт. Дисперсиялык чөйрөнүн агрегаттык абалы боюнча газ (аэрозолдор), суюк (золдор, суспензия, эмуль­сия, көбүк) ж-а катуу дисперсиялык системага бөлүнөт. Коллоид­дик системаны алыш үчүн дисперсиялык фаза дисперсиялык чөйрөдө эрибеши, дисперсиялык фазанын өлчөмү тигил же бул дисперсиялык системага туура келүүсү, дисперсиялык фаза м-н дисперсиялык чөйрөнү бири-бирине эритүү үчүн стабилизатор­лорду кошуу керек. Дисперсиялык күкүм өтө майда болсо, дисперсиялык анализ м-н анык­талат. Дисперсиялык системаны коллоиддик химия окутат. Бул системалар жаратылышта, техникада ж-а үй ти­ричилигинде кеңири таралган. Аларга курулуш материалдары, сырлар, тамак-аш азыктары, дары ж-а косметика заттары кирет.

Ад.: Кудайбергенов Т. Т., Асанов Ү. А. Физикалык химия. Б., 2004.