ДУНАЙ: нускалардын айырмасы
м (1 версия) |
No edit summary |
||
| (One intermediate revision by one other user not shown) | |||
| 1 сап: | 1 сап: | ||
'''ДУНА́Й''' (нем. Donau, венгрче Duna, болгарча, сербче Дунав, чехче Dinaj, румынча Dunarea) – Батыш Европадагы эң ири дарыя. | '''ДУНА́Й''' (нем. Donau, венгрче Duna, болгарча, сербче Дунав, чехче Dinaj, румынча Dunarea) – Батыш Европадагы эң ири дарыя. Узундугу 2850 ''км.'' Алабынын аянты 817 миң ''км''<sup>2</sup>. Германия, Сло­вакия, Венгрия, Хорватия, Сербия ж-а Черно­гория, Болгария, Румыниянын аймактары ар­кылуу агып өтөт. Шварцвальд тоосунун тармак­тарынан башталып, Венадан жогору карай көбүнчө тоолор аркылуу, андан ''Темир Дарбаза­га'' чейин (Румыния м-н Сербиянын чегинде) | ||
[[File:ДУНАЙ81.png | thumb | Ортоңку Дунай.]] | [[File:ДУНАЙ81.png | thumb | Ортоңку Дунай.]] | ||
Орто ж-а Төмөнкү Дунай түздүктөрү аркылуу агат. Кара деңизге куярда дельтаны түзүп, 3 айрыкка (гирлого) бөлүнөт. 300дөн ашык куй­масы бар (негизгилери: ''Драва'', Тиса, Сава, Олт, Сирет, Прут). Жаз, жай айларында кирет, | Орто ж-а Төмөнкү Дунай түздүктөрү аркылуу агат. Кара деңизге куярда дельтаны түзүп, 3 айрыкка (гирлого) бөлүнөт. 300дөн ашык куй­масы бар (негизгилери: ''Драва'', Тиса, Сава, Олт, Сирет, Прут). Жаз, жай айларында кирет, орточо чыгымы 6430 ''м''<sup>3</sup>/''сек''. Жогорку агымына чейин кеме жүрөт. Борбордук ж-а Түштүк-Чыгыш Европаны байланыштырууда транспорттук мааниси зор. Темир Дарбазада ири Жердап ГЭСи, Австрия м-н Гер­маниянын аймагында ГЭС каскады бар. Балык (көбүнчө дельтасында) кармалат. Боюнда Регенс­бург (Германия), Линц, Вена (Австрия), Братис­лава (Словакия), Будапешт (Венгрия), Нови-Сад Белград (Сербия жана Черногория), Русе (Бол­гария), Брэила, Галац (Румыния), Измаиль (Ук­раина) ж. б. шаарлар жайгашкан. Дунай – эл аралык дарыя. 1948-жылкы конвенцияда Ду­найда кеме каттоо эркиндиги аныкталган; Ду­най дарыясына чектешпеген өлкөлөрдүн аскер кеме­леринин Дунай аркылуу өтүүсүнө тыюу салынган. Конвенция режимин сактоо боюнча (жээгиндеги өлкөлөрдүн) Дунай комиссиясы түзүлгөн. | ||
чыгымы 6430 ''м''<sup>3</sup>/''сек''. Жогорку агымына чейин | |||
кеме жүрөт. | |||
өлкөлөрдүн) | |||
Ад.: ''Вагин Н. Ф., Карминский М. С.'' Река Дунай. Л., 1960; Гидрологический справочник реки Дунай. 1921–1960, Будапешт, 1965. [[Категория:3-том, 86-170 бб]] | Ад.: ''Вагин Н. Ф., Карминский М. С.'' Река Дунай. Л., 1960; Гидрологический справочник реки Дунай. 1921–1960, Будапешт, 1965. [[Категория:3-том, 86-170 бб]] | ||
05:32, 16 Апрель (Чын куран) 2025 -га соңку нускасы
ДУНА́Й (нем. Donau, венгрче Duna, болгарча, сербче Дунав, чехче Dinaj, румынча Dunarea) – Батыш Европадагы эң ири дарыя. Узундугу 2850 км. Алабынын аянты 817 миң км2. Германия, Словакия, Венгрия, Хорватия, Сербия ж-а Черногория, Болгария, Румыниянын аймактары аркылуу агып өтөт. Шварцвальд тоосунун тармактарынан башталып, Венадан жогору карай көбүнчө тоолор аркылуу, андан Темир Дарбазага чейин (Румыния м-н Сербиянын чегинде)
Орто ж-а Төмөнкү Дунай түздүктөрү аркылуу агат. Кара деңизге куярда дельтаны түзүп, 3 айрыкка (гирлого) бөлүнөт. 300дөн ашык куймасы бар (негизгилери: Драва, Тиса, Сава, Олт, Сирет, Прут). Жаз, жай айларында кирет, орточо чыгымы 6430 м3/сек. Жогорку агымына чейин кеме жүрөт. Борбордук ж-а Түштүк-Чыгыш Европаны байланыштырууда транспорттук мааниси зор. Темир Дарбазада ири Жердап ГЭСи, Австрия м-н Германиянын аймагында ГЭС каскады бар. Балык (көбүнчө дельтасында) кармалат. Боюнда Регенсбург (Германия), Линц, Вена (Австрия), Братислава (Словакия), Будапешт (Венгрия), Нови-Сад Белград (Сербия жана Черногория), Русе (Болгария), Брэила, Галац (Румыния), Измаиль (Украина) ж. б. шаарлар жайгашкан. Дунай – эл аралык дарыя. 1948-жылкы конвенцияда Дунайда кеме каттоо эркиндиги аныкталган; Дунай дарыясына чектешпеген өлкөлөрдүн аскер кемелеринин Дунай аркылуу өтүүсүнө тыюу салынган. Конвенция режимин сактоо боюнча (жээгиндеги өлкөлөрдүн) Дунай комиссиясы түзүлгөн.
Ад.: Вагин Н. Ф., Карминский М. С. Река Дунай. Л., 1960; Гидрологический справочник реки Дунай. 1921–1960, Будапешт, 1965.