ДЮВЕРЖЕ

ДЮВЕРЖЕ́ (Duverger) Морис (5. 6. 1917-жылы туулган, Шаранта департаменти, Ангулем) – француз са­ясат таануучусу, саясат социологиясы боюнча адис (мамлекет таануучу). Дюверженин «Саясий партиялар» (1951) аттуу китебинде партиялардын курам­дык-уюмдаштык негиздери, алардын калыпта­нуу ж-а өнүгүү өзгөчөлүктөрү каралган. Партиялык, парламенттик, шайлоо системаларынын өз ара байланышы жөнүндөгү теориялык маселелерди саясат таануу илиминде биринчи жолу көтөрүп чык­кан. Шайлоолук ж-а партиялык системалардын «со­циологиялык үч мыйзамын» тастыктап алып чыкты. Алардын жоболору: 1) пропорциялуу шайлоо системасы ички түзүлүшү жагынан бе­кем курамдан турган, көз карандысыз аракет­тенген көп партиялардын пайда болушун шарт­тайт; 2) абсолюттук мажоритардык шайлоо системасы ийкемдүү жолду туткан, өз ара ымалалашууга умтулган партиялык системаны жаратат; 3) салыш­тырмалуу мажоритардык шайлоо системасы кош партиялуулук системаны калыптандырат. Дюверже өзүнүн «Янус. Батыштын эки жүзү» (1972) деген китебинде саясатты «эки жүздүү Янус» м-н са­лыштырган. Биринчисинде, саясат – бул көпчү­лүктүн үстүнөн азчылыктын артыкчылыгын жоюуга кызмат кылса, экинчисинде, саясат де­генди коомдогу бардык жарандардын бириги­шинин ж-а адилет мамлекет курушунун кара­жаты катары чыгат деп эсептейт. Дюверже бир катар өлкөлөрдүн өкмөттөрүнө кеңешчилик кылган, Франция, Мексика, Грекия мамлекеттеринин ордендери м-н сыйланган.
Эм.: Дюверже Les partis politiques. P., 1951; La sociologie politique. P., 1966.