ЖАЛПЫ ЧЫГАРЫЛЫШ: нускалардын айырмасы

Кыргызстан Энциклопедия жана Терминология Борбору дан
Навигацияга өтүү Издөөгө өтүү
м (1 версия)
No edit summary
 
(2 intermediate revisions by the same user not shown)
1 сап: 1 сап:
<b type='title'>ЖАЛПЫ ЧЫГАРЫЛЫШ</b> – каралуучу теңдеме&shy;нин (теңдемелер системасынын) жекече чыгары&shy;лышын алуучу теңдеменин эркин параметрле&shy;ри. 1) д и ф ф е р е н ц и а л т е ң д е м е н и н Ж. ч-ы – <i>n</i> тартиптеги <i>у<sup>к=</sup>f(х, у, у</i><sup>1</sup>,...,<i>у<sup>n</i></sup><sup>–1</sup>) түрүндөгү дифференциал теңдеменин n турактуу
<b type='title'>ЖАЛПЫ ЧЫГАРЫЛЫШ</b> – каралуучу теңдеме&shy;нин (теңдемелер системасынын) жекече чыгары&shy;лышын алуучу теңдеменин эркин параметрле&shy;ри. 1) д и ф ф е р е н ц и а л т е ң д е м е н и н ;жалпы чыгарылышы – <i>n</i> тартиптеги <i>у<sup>к</sup><sub>=</sub>f(х, у, у</i><sup>1</sup>,...,<i>у<sup>n</i></sup><sup>–1</sup>) түрүндөгү дифференциал теңдеменин n турактуу   <i>С<sub>1</sub>, С <sub>2</sub>,..., С</i><sub>n</sub>  чоңдуктарын камтыган <i>у=f(х, С<sub>1, C2</sub></i> ,.... Сn) функциясы. <i>С<sub>1</sub> , С<sub>2</sub> , ... С</i><sub>n</sub> турактуу  чоңдуктарга маани берилип, теңдеменин айрым чыгарылышы алынат. 2) а н ы к т а л б а г а н т е ң д е м е н и н   жалпы чыгарылшында бүтүн же рацио&shy;налдуу чыгарылышы изделүүчү бир нече өз&shy;гөрмөлүү теңдеме каралат. Бүтүн сандуу пара&shy;метрге көз каранды мындай теңдемелер жалпы чыгарылышка ээ болот. Мисалы, <i>х</i><sup>2</sup>+<i>у</i><sup>2 </sup>=<i>z</i><sup>2 </sup>теңдемесинин жалпы чыгарылышы <i>х</i><sup>2</sup>=<i>m</i><sup>2</sup>–<i>n</i><sup>2</sup>, <i>у</i>=2<i>mn, z</i><sup>2</sup>=<i>m</i><sup>2</sup>–<i>n</i><sup>2 </sup>, мында <i>m, n</i> – бүтүн сандар. 3) т р и г о н о&shy; м е т р и я л ы к т е ң д е м е н и н жалпы чыгарылышы – анын бардык чыгарлыштарынын көптүгү. Мисалы, sin<i>x=a</i> теңдемесинин жалпы  чыгарылышы <i>x</i>=аrcsin (|<i>a</i>|≤1) же <i>x</i> =(–1)<sup><i>n</i></sup>arcsin<i>a</i>+π<i>n, n</i>=0; ±1; ±2; ... [[Категория:3-том, 215-326 бб]]
гизген (20-к-дын 20-жылдарында). Орус мате-
<i>С , С ,..., С</i>
чоңдуктарын камтыган <i>у=f(х, С</i> ,
1 2 <i>n</i> 1
матиги С. Л. Соболев (1936) Ж. ф-лар теория-
<i>С , ..., С</i> ) функциясы. <i>С , С , ... С</i>
турактуу
2 <i>n</i> 1 2 <i>n</i>
сын негиздеп, <i>гиперболалык теңдемелерди</i>,
Коши маселесин чыгарууда пайдаланган. Ж. ф&shy;лардын матем. теориясын 1950-ж. француз ма&shy;тематиги Щварц системага келтирген ж-а кол&shy;донулуштарын көрсөткөн. Ж. ф. бүтүн бир об&shy;луста аныкталган <i>функционал</i> катары да аныкталат. Ж. ф. – классикалык функциялар түшүнүгүн кеңейтүүчү матем. түшүнүк болуп эсептелет. Бул кеңейтүү, бир жагынан алганда, идеалдаштырылган түшүнүктөрдү (б. а. мате&shy;риалдык чекиттин тыгыздыгын, күчтүн ургаал&shy;дуулугун) матем. формада көрсөтөт. О. эле реал&shy;дуу түрдө көрсөтүүгө мүмкүн болбогон идеалдуу түшүнүктөрдү матем. жакшыртылган формада туюнтат. Мис., материалдык чекиттин тыгыз&shy;дыгын өлчөөдө, ушул чекиттин жетишерлик ки&shy;чоңдуктарга маани берилип, теңдеменин айрым
чыгарылышы алынат. 2) а н ы к т а л б а г а н т е ң д е м е н и н Ж. ч-ында бүтүн же рацио&shy;налдуу чыгарылышы изделүүчү бир нече өз&shy;гөрмөлүү теңдеме каралат. Бүтүн сандуу пара&shy;метрге көз каранды мындай теңдемелер Ж. ч-ка ээ болот. Мис., <i>х</i><sup>2</sup>+<i>у</i><sup>2 </sup>=<i>z</i><sup>2 </sup>теңдемесинин жалпы
чыгарылышы <i>х</i><sup>2</sup>=<i>m</i><sup>2</sup>–<i>n</i><sup>2</sup>, <i>у</i>=2<i>mn, z</i><sup>2</sup>=<i>m</i><sup>2</sup>–<i>n</i><sup>2 </sup>,
мында <i>m, n</i> – бүтүн сандар. 3) т р и г о н о&shy;м е т р и я л ы к т е ң д е м е н и н Ж. ч-ы – анын бардык чыгарлыштарынын көптүгү. Мис.,
sin<i>x=a</i> теңдемесинин Ж. ч-ы <i>x</i>=аrcsin (|<i>a</i>|≤1) же
<i>x</i> =(–1)<sup><i>n</i></sup>arcsin<i>a</i>+π<i>n, n</i>=0; ±1; ±2; ... [[Категория:3-том, 215-326 бб]]
 

04:15, 12 Июнь (Кулжа) 2025 -га соңку нускасы

ЖАЛПЫ ЧЫГАРЫЛЫШ – каралуучу теңдеме­нин (теңдемелер системасынын) жекече чыгары­лышын алуучу теңдеменин эркин параметрле­ри. 1) д и ф ф е р е н ц и а л т е ң д е м е н и н ;жалпы чыгарылышы – n тартиптеги ук=f(х, у, у1,...,уn–1) түрүндөгү дифференциал теңдеменин n турактуу С1, С 2,..., Сn чоңдуктарын камтыган у=f(х, С1, C2 ,.... Сn) функциясы. С1 , С2 , ... Сn турактуу чоңдуктарга маани берилип, теңдеменин айрым чыгарылышы алынат. 2) а н ы к т а л б а г а н т е ң д е м е н и н жалпы чыгарылшында бүтүн же рацио­налдуу чыгарылышы изделүүчү бир нече өз­гөрмөлүү теңдеме каралат. Бүтүн сандуу пара­метрге көз каранды мындай теңдемелер жалпы чыгарылышка ээ болот. Мисалы, х2+у2 =z2 теңдемесинин жалпы чыгарылышы х2=m2n2, у=2mn, z2=m2n2 , мында m, n – бүтүн сандар. 3) т р и г о н о­ м е т р и я л ы к т е ң д е м е н и н жалпы чыгарылышы – анын бардык чыгарлыштарынын көптүгү. Мисалы, sinx=a теңдемесинин жалпы чыгарылышы x=аrcsin (|a|≤1) же x =(–1)narcsinan, n=0; ±1; ±2; ...