ГИПЕРБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ: нускалардын айырмасы

Кыргызстан Энциклопедия жана Терминология Борбору дан
Навигацияга өтүү Издөөгө өтүү
No edit summary
No edit summary
 
(2 intermediate revisions by 2 users not shown)
1 сап: 1 сап:
'''ГИПЕ&#769;РБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ ''' – төмөнкү формулалар: 2 ''ex e x shx'' 􀀐􀀐􀀠гипербола синусу, 2 ''ex e x chx'' 􀀎􀀐􀀠гипербола косинусу, ''chx shx thx'' – гипербола тангенси ж-а ''cthx Shx chx'' гипербола котангенси м-н аныкталуучу функциялар. «Г. ф.» терминин немис физиги ж-а математиги И. Ламберт киргизген (1768). Г. ф-н (к. 1- чийме) тригонометриялык функциялар аркылуу да туюнтууга болот: ''shx=–isinix; chx=cosix (i''= 􀀐1 ). Г. ф-нын мындай аталышын ''х''<sup>2</sup>– ''у''<sup>2</sup>=1 теӊдемеси м-н берилген гиперболанын чекиттеринин абсциссасын гипербола косинусу, ал эми ординатасын гипербола синусу деп кароого болот, б. а. гиперболанын параметрдик теӊдеме-
'''ГИПЕРБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ&#769;РБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ ''' – төмөнкү формулалар: <math>shx = {e^x \ + e^{-x}\over 2}</math>  гипербола синусу, <math>chx = {e^x \ + e^{-x}\over 2}</math>гипербола косинусу, <math>thx = {shx \over chx}</math>– гипербола тангенси ж-а <math>cthx{chx \over Shx}</math>  гипербола котангенси м-н аныкталуучу функциялар. «Гипербола функциялары» терминин немис физиги ж-а математиги И. Ламберт киргизген (1768). Гипербола функцияларын (к. 1- чийме) тригонометриялык функциялар аркылуу да туюнтууга болот:<math>shx = - isinix; \ chx = cosix (i = \sqrt{-1})</math>. Гипербола функцияларынын мындай аталышын <math>x^2 - y^2 = 1</math> теӊдемеси м-н берилген гиперболанын чекиттеринин абсциссасын гипербола косинусу, ал эми ординатасын гипербола синусу деп кароого болот, башкача айтканда гиперболанын параметрдик теӊдемеси: <math>x=cht, \ y=sht</math> м-н берилет, мында <math>t</math> – параметри гиперболанын чокусунан чекитке чейинки жаа м-н ушул чекиттин радиус-вектору ж-а абсцисса огу м-н чектелген сектордук эки эселенген аянты (2-чийме). Гипербола функциялары 1707-жылы ж-а 1722-жылы англиялык математик А. Муаврга (1667–1754) белгилүү болгон. Анын негизги катыштарын италиялык математик В. Риккати тапкан (1757). Гипербола функциялары физика, механика, электр-техника ж. б. илим тармактарынын маселелерин чыгарууда колдонулат. Ошондой эле ''Лобачевский геометриясы'' үчүн да маанилүү.<br/>
си: ''х=cht, y=sht'' м-н берилет, мында t – параметри гиперболанын чокусунан чекитке чейинки жаа м-н ушул чекиттин радиус-вектору ж-а абсцисса огу м-н чектелген сектордук эки эселенген аянты (2-чийме). Г. ф. 1707-ж. ж-а 1722-ж. англ. математик А. Муаврга (1667–1754) белгилүү болгон. Анын негизги катыштарын итал. математик В. Риккати тапкан (1757). Г. ф. физика, механика, электр-техника ж. б. илим тармактарынын маселелерин чыгарууда колдонулат. О. эле ''Лобачевский геометриясы'' үчүн да маанилүү.<br/>
[[File:ГИПЕРБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ34.png | thumb | 1-чийме.]][[File:ГИПЕРБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ35.png | thumb | 2-чийме.]]
[[File:ГИПЕРБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ34.png | thumb | 1-чийме.]][[File:ГИПЕРБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ35.png | thumb | 2-чийме.]]
   
   
<br/>
<br/>
[[Category: 2-том]]
[[Category: 2-том]]

08:43, 24 Январь (Үчтүн айы) 2025 -га соңку нускасы

ГИПЕРБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ́РБОЛА ФУНКЦИЯЛАРЫ – төмөнкү формулалар: гипербола синусу, гипербола косинусу, – гипербола тангенси ж-а гипербола котангенси м-н аныкталуучу функциялар. «Гипербола функциялары» терминин немис физиги ж-а математиги И. Ламберт киргизген (1768). Гипербола функцияларын (к. 1- чийме) тригонометриялык функциялар аркылуу да туюнтууга болот:. Гипербола функцияларынын мындай аталышын теӊдемеси м-н берилген гиперболанын чекиттеринин абсциссасын гипербола косинусу, ал эми ординатасын гипербола синусу деп кароого болот, башкача айтканда гиперболанын параметрдик теӊдемеси: м-н берилет, мында – параметри гиперболанын чокусунан чекитке чейинки жаа м-н ушул чекиттин радиус-вектору ж-а абсцисса огу м-н чектелген сектордук эки эселенген аянты (2-чийме). Гипербола функциялары 1707-жылы ж-а 1722-жылы англиялык математик А. Муаврга (1667–1754) белгилүү болгон. Анын негизги катыштарын италиялык математик В. Риккати тапкан (1757). Гипербола функциялары физика, механика, электр-техника ж. б. илим тармактарынын маселелерин чыгарууда колдонулат. Ошондой эле Лобачевский геометриясы үчүн да маанилүү.

1-чийме.
2-чийме.