ГАЛИЛЕЙ Галилео: нускалардын айырмасы

Кыргызстан Энциклопедия жана Терминология Борбору дан
Навигацияга өтүү Издөөгө өтүү
vol2_>KadyrM
No edit summary
 
 
(3 intermediate revisions by 3 users not shown)
1 сап: 1 сап:
'''ГАЛИЛЕ́Й ''' Галилео (15.2.1564, Италия, Пиза ш. – 8. 1. 1642, Флоренцияга жакын, Арчетри) – итал. физик, механик ж-а астроном, табият илимдерине негиз салуучу. Ал ''Аристотель, Евклид'' ж-а ''Архимеддин''
'''ГАЛИЛЕ&#769;Й ''' '''Галилео''' (15.2.1564, Италия, Пиза шаары – 8. 1. 1642, Флоренцияга жакын, Арчетри) – италиялык физик, механик ж-а астроном, табият илимдерине негиз салуучу. Ал ''Аристотель, Евклид'' ж-а ''Архимеддин''<br/>
<br/>
[[File:ГАЛИЛЕЙ39.png | thumb | none|262x262px]]
[[File:ГАЛИЛЕЙ39.png | thumb | none]]
эмгектеринен таалим алган; металл куймаларынын курамын тез аныктоо ж-а фигуранын оордук борбору жөнүндөгү геометриялык изилдөөлөр үчүн гидростатикалык тараза жасаган. 1589-жылдан Пизада, 1592-жылдан Падуяда математика кафедрасын жетектеп, илимий иш жүргүзгөн. 1592–1610-жылдары илимий чыгармачылыгы күчтүү өнүккөн. Галилей нерсенин эркин, жантык тегиздик боюнча түшүшү, горизонтко бурч боюнча ыргытылган нерсенин кыймылы, маятниктин изохрондуу термелиши жөнүндө эмгектерди жараткан. Ал Н. ''Коперниктин'' ишин уланткан. 1609-жылы биринчи жолу өзү жасаган телескоп аркылуу Айда тоолор ж-а кратерлер бар экенин, Чолпон фазаларын, Юпитердин 4 спутнигин байкаган; Күн бетиндеги кара тактарды, алардын которулуп жылышы боюнча Күн да өз огунун айланасында айлана тургандыгын ачкан. Телескоп аркылуу ''Саманчы жолу'' жылдыздар тобунан турарын байкаган. Галилей механика, оптика ж-а астрономиянын өнүгүшүнө зор салым кошкон. Анын кыймылдын салыштырмалуулугу жөнүндөгү пикирлери механиканын бир катар негизги проблемаларын чечүүгө түрткү берген. Ал Коперниктин гелиоборбордук системасын жайылткандыктан, чиркөө кызматкерлери астрономияга тиешелүү эмгек жазууга тыюу салган. Өмүрүнүн акыркы жылдарын куугунтукта өткөрүп, сокур болуп калган.  
эмгектеринен таалим алган; металл куймаларынын курамын тез аныктоо ж-а фигуранын оордук борбору ж-дөгү геом. изилдөөлөр үчүн гидростатикалык тараза жасаган. 1589-жылдан Пизада, 1592-жылдан Падуяда математика кафедрасын жетектеп, ил. иш жүргүзгөн. 1592–1610-ж. ил. чыг-лыгы күчтүү өнүккөн. Г. нерсенин эркин, жантык тегиздик б-ча тү- шүшү, горизонтко бурч б-ча ыргытылган нерсенин кыймылы, маятниктин изохрондуу термелиши ж-дө эмгектерди жараткан. Ал Н. ''Коперниктин'' ишин уланткан. 1609-ж. биринчи жолу өзү жасаган телескоп аркылуу Айда тоолор ж-а кратерлер бар экенин, Чолпон фазаларын, Юпитердин 4 спутнигин байкаган; Күн бетиндеги кара тактарды, алардын которулуп жылышы б-ча Күн да өз огунун айланасында айлана тургандыгын ачкан. Телескоп аркылуу ''Саманчы жолу'' жылдыздар тобунан турарын байкаган. Г. механика, оптика ж-а астрономиянын өнүгүшүнө зор салым кошкон. Анын кыймылдын салыштырмалуулугу ж-дөгү пикирлери механиканын бир катар негизги проблемаларын чечүүгө түрткү берген. Ал Коперниктин гелиоборб. системасын жайылткандыктан, чиркөө кызматкерлери астрономияга тиешелүү эмгек жазууга тыюу салган. Өмүрүнүн акыркы жылдарын куугунтукта өткөрүп, сокур болуп калган.  
 
<br/>Ад.: ''Выгодский М. Я.'' Галилей и инквизиция. М.; Л., 1934; ''Кузнецов Б. Г.'' Галилей. М., 1964.
<br />Ад.: ''Выгодский М. Я.'' Галилей и инквизиция. М.; Л., 1934; ''Кузнецов Б. Г.'' Галилей. М., 1964.
[[Category: 2-том]]
[[Category: 2-том]]

04:56, 15 Январь (Үчтүн айы) 2025 -га соңку нускасы

ГАЛИЛЕ́Й Галилео (15.2.1564, Италия, Пиза шаары – 8. 1. 1642, Флоренцияга жакын, Арчетри) – италиялык физик, механик ж-а астроном, табият илимдерине негиз салуучу. Ал Аристотель, Евклид ж-а Архимеддин

эмгектеринен таалим алган; металл куймаларынын курамын тез аныктоо ж-а фигуранын оордук борбору жөнүндөгү геометриялык изилдөөлөр үчүн гидростатикалык тараза жасаган. 1589-жылдан Пизада, 1592-жылдан Падуяда математика кафедрасын жетектеп, илимий иш жүргүзгөн. 1592–1610-жылдары илимий чыгармачылыгы күчтүү өнүккөн. Галилей нерсенин эркин, жантык тегиздик боюнча түшүшү, горизонтко бурч боюнча ыргытылган нерсенин кыймылы, маятниктин изохрондуу термелиши жөнүндө эмгектерди жараткан. Ал Н. Коперниктин ишин уланткан. 1609-жылы биринчи жолу өзү жасаган телескоп аркылуу Айда тоолор ж-а кратерлер бар экенин, Чолпон фазаларын, Юпитердин 4 спутнигин байкаган; Күн бетиндеги кара тактарды, алардын которулуп жылышы боюнча Күн да өз огунун айланасында айлана тургандыгын ачкан. Телескоп аркылуу Саманчы жолу жылдыздар тобунан турарын байкаган. Галилей механика, оптика ж-а астрономиянын өнүгүшүнө зор салым кошкон. Анын кыймылдын салыштырмалуулугу жөнүндөгү пикирлери механиканын бир катар негизги проблемаларын чечүүгө түрткү берген. Ал Коперниктин гелиоборбордук системасын жайылткандыктан, чиркөө кызматкерлери астрономияга тиешелүү эмгек жазууга тыюу салган. Өмүрүнүн акыркы жылдарын куугунтукта өткөрүп, сокур болуп калган.


Ад.: Выгодский М. Я. Галилей и инквизиция. М.; Л., 1934; Кузнецов Б. Г. Галилей. М., 1964.